Bafel Talabani

Bafel Celal Talabani (Kürtçe: بافڵ جەلال تاڵەبانی), 19 Şubat 1973’te Irak’ın Bağdat şehrinde doğmuş Kürt siyasetçi ve Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) başkanıdır. Irak’ın eski cumhurbaşkanı ve KYB’nin kurucusu Celal Talabani’nin büyük oğlu olan Bafel, günümüzde Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde (IKBY) en etkili siyasi figürlerden biri konumundadır.¹²³

Erken Yaşamı ve Ailesi

Bafel Talabani, politik bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası Celal Talabani, uzun yıllar KYB’yi yöneten ve 2005-2014 yılları arasında Irak cumhurbaşkanlığı yapan önemli bir Kürt lideriydi. Annesi Hero İbrahim Ahmed de tanınmış bir siyasetçi ve kadın hakları aktivistiydi.²⁴¹

Çocukluğunu ve gençliğini büyük babası İbrahim Ahmed’in İngiltere’deki evinde geçiren Bafel’in küçük kardeşi Kubad Talabani de şu anda IKBY Başbakan Yardımcılığı görevini yürütmektedir.⁵⁶²

Eğitimi ve Askeri Geçmişi

Avrupa’daki Eğitimi

Bafel Talabani, genç yaşta ailesi tarafından Avrupa’ya gönderildi ve burada kapsamlı bir askeri eğitim aldı:³¹

1996: Fransa’da Fransız Yabancı Lejyonu’nda askeri eğitim gördü
1998: Birleşik Krallık’ta İngiliz Özel Kuvvetleri’nde eğitim aldı
2000: ABD’de Özel Kuvvetler eğitimine katıldı⁷

Bu eğitimler, onun daha sonraki askeri ve istihbarat kariyerinin temelini oluşturdu.⁸¹

Siyasi ve Askeri Kariyeri

İlk Görevleri (2003-2010)

2003 yılında ABD’nin Irak’a girmesinin ardından Süleymaniye’ye dönen Bafel Talabani, KYB’nin istihbarat birimi Zanyari’nin başındaki ilk resmi görevini üstlendi.¹²

Terörle Mücadele Grubu (CTG) Kurucusu

2005 yılında, Bafel Talabani Terörle Mücadele Grubu (CTG)’nu kurdu ve yönetti. Bu birim:⁹¹

Çok Uluslu Güç-Irak’ı desteklemek için çalışan Peşmerge’den üyeler topladı
Başlangıçta El Kaide’nin Irak’ta yayılmasıyla mücadeleye odaklandı
IŞİD’e karşı savaşta önemli rol oynadı¹⁰¹

2010 yılında KYB’nin siyasi çıkarlarını desteklemek için tam zamanlı askerlikten ayrıldı, ancak 2010’ların ortalarında IŞİD’e karşı savaşa katılmak için geri döndü.¹

KYB Liderliğine Yükselişi

2017’de babası Celal Talabani’nin vefatından sonra, parti içinde önemli bir figür olarak ortaya çıktı.²¹

2020: Kuzeni Lahur Şeyh Cengi ile eş başkan sisteminde KYB yönetimine başladı
2021: Lahur’u “darbe planı” suçlamasıyla tasfiye ederek partinin tek lideri oldu
2023: 5. Olağan Kongre’de liderliğini pekiştirdi¹¹²

Önemli Siyasi Olaylar ve Kararları

2017 Kerkük Krizi

Bafel Talabani’nin en tartışmalı kararlarından biri, 2017 Kürt bağımsızlık referandumu sonrasında yaşanan Kerkük krizindeki rolüydü. Irak federal güçlerinin Kerkük’ü ele geçirmesi sırasında Peşmerge güçlerinin çekilmesi emrini verdiği iddia edildi. Bu karar:¹²¹³¹

Kürt milliyetçileri tarafından “ihanet” olarak nitelendirildi
Kerkük’teki petrol sahalarının Bağdat’ın eline geçmesine neden oldu
Kürt siyasetinde büyük tartışmalara yol açtı¹⁴²

Bafel Talabani, bu suçlamaları reddetti ve çekilmenin “taktiksel” olduğunu, ağır kayıplar karşısında alınan zorunlu bir karar olduğunu savundu.¹⁵

Bağımsızlık Referandumu Eleştirisi

Bafel Talabani, 2017 Kürt bağımsızlık referandumunu “büyük bir hata” olarak nitelendirdi ve ABD’nin referandumu iki yıl erteleme önerisinin kabul edilmesi gerektiğini söyledi.¹⁶¹²

Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi

ABD ile İlişkiler

Bafel Talabani, ABD ile güçlü ilişkiler kurmuş ve askeri eğitimini de bu ülkede almıştır. CTG biriminin ABD destekli operasyonlarda yer aldığı bilinmektedir.¹⁷¹⁰

Rusya ile İlişkiler

2023 yılında Moskova’yı ziyaret eden Bafel Talabani, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile görüştü. Bu görüşmede:¹⁸

Kürdistan özerk bölgesi ile Rusya arasında işbirliği konuları ele alındı
Orta Doğu’daki gelişmeler değerlendirildi
Irak’ın egemenlik ve toprak bütünlüğüne destek vurgulandı¹⁸

Avrupa Ülkeleri ile İlişkiler

Bafel Talabani, İngiltere, Fransa ve Almanya gibi Avrupa ülkeleriyle düzenli diplomatik görüşmeler yürütmektedir.¹⁹²⁰²¹

Tartışmalar ve Eleştiriler

PKK ile İlişki İddiaları

Bafel Talabani’nin en büyük tartışma konusu, PKK terör örgütü ile ilişki iddiaları olmaktadır. Türkiye tarafından şu konularda suçlanmaktadır:²²³

Süleymaniye’de PKK’ya güvenli alan sağlamak
PKK’nın Süleymaniye Havaalanını kullanmasına izin vermek
CTG bünyesinde PKK militanlarına eğitim vermek
Süleymaniye’de PKK için hastane kurmak
PKK’nın Kerkük’te bulunmasına göz yummak²³⁸

Türkiye ile Gerginlik

2024 yılında Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Bafel Talabani’yi PKK ile ilişkileri nedeniyle sertçe uyardı. Türkiye:²⁴³

Süleymaniye’ye uçuş yasağı getirdi
CTG üyelerini hedef alan drone saldırıları gerçekleştirdi
“İleri tedbirler” alınabileceği konusunda uyarıda bulundu²⁵²³

Bafel Talabani, Türkiye ile sorunlarının “çözülmesinin zor” olduğunu ve ülkeyi ziyaret etmeyeceğini açıkladı.²³

Başarıları ve Katkıları

Terörle Mücadele

Bafel Talabani’nin kurduğu CTG birimi:

IŞİD’e karşı mücadelede önemli başarılar elde etti
“IŞİD Avcıları Kulübü” lakabını aldı
Uluslararası koalisyon güçleriyle koordineli operasyonlar yürüttü¹⁰⁹

Parti İçi Birliktelik

KYB içindeki çeşitli fraksiyonları bir araya getirmede önemli rol oynadı ve parti içi anlaşma yapıcı olarak tanındı.²⁶¹

Bağdat ile İlişkiler

Federal Irak hükümeti ile işbirliğini geliştirmede aktif rol aldı ve Kürdistan’ın Bağdat üzerinden daha fazla kaynak elde etmesini savundu.¹⁹

Görüşleri ve Siyasi Duruşu

Irak Birliği Taraftarı

Bafel Talabani, Kürt bağımsızlığından ziyade Irak içinde güçlü bir özerklik modelini savunmaktadır. “Basra, tüm Kürdistan’dan 1000 kat daha zengin. Başbakan gelip ‘Bafel, küçük çaydanlığını bu masaya koy ve Basra’yı da içeren büyük masanın parçası ol’ derse, bu bana çok iyi bir anlaşma gibi geliyor” demiştir.¹⁹

Pragmatik Yaklaşım

Parti içinde ve dışında farklı sesler arasında uzlaştırıcı bir rol oynamakta ve Kürdistan’ın çıkarları doğrultusunda partizan bölünmeler arasında sorunsuz bir şekilde hareket edebilmektedir.¹

Kişisel Yaşamı

Bafel Talabani’nin eşi Lava‘dır ve Mela Bahtiyar’ın kızıdır. Oğluna Kobani adını vermesi, Suriye’deki Kobani şehrinde Kürt örgütlerinin IŞİD’e karşı verdiği mücadeleye saygı göstermek için olduğu belirtilmektedir.²⁷²⁸

⁂

Başûr, 21.Yüzyıl, Askeri, B, Bağdat, Siyaset