Abdullah Keskin – KurdsWiki

Abdullah Keskin, Türkiye’nin ilk Kürtçe kitap yayınlayan yayınevi olan Avesta Yayınları’nın kurucu ortağı ve Genel Yayın Yönetmeni’dir. 1967 yılında Mardin’in Nusaybin ilçesinde doğan Keskin, Kürtçe yayıncılığın önde gelen isimlerinden biri olarak 28 yıldır Kürt kültürü ve edebiyatına katkı sağlamaya devam etmektedir.¹²

Erken Yaşam ve Aile Yapısı

Doğum ve Çocukluk

Abdullah Keskin, 1 Ocak 1967 tarihinde Mardin iline bağlı Nusaybin ilçesinde dünyaya geldi. Varlıklı olmayan bir Kürt ailesinin en büyük çocuğu olan Keskin, 10 çocuklu bir ailenin ilk oğludur. İlkokul ve ortaokul eğitimini Nusaybin’de tamamlamıştır.³⁴⁵⁶

Aile Trajedisi

Keskin ailesinin yaşadığı en büyük tragedi, Abdullah’ın kardeşi Hamit Keskin‘in dağa çıkmasıdır. 1991 yılında Abdullah Keskin, Kürtçe çıkan Welat gazetesinin Genel Yayın Yönetmenliği’ni üstlenmek için hazırlık yaparken, kardeşi Hamit Keskin 15 yaşında, lise ikinci sınıf öğrencisiyken ailesini, okulunu ve geleceğini bırakıp PKK’ya katılmıştı. Bu olay, Abdullah Keskin’in hayatındaki en acı noktalardan birini oluşturmaktadır ve bu konuyla ilgili “yüzleşmeye hâlâ hazır değilim” dediğini belirtmiştir.⁶

Aile Başarısı

Dikkat çekici bir nokta ise, Keskin ailesinin 10 çocuğundan biri hariç hepsinin üniversite mezunu olmasıdır. Abdullah Keskin, Mardin’den üniversiteye giden sadece 10 kişiden biri olmuştur.⁶

Eğitim Hayatı

Lise Dönemi

Abdullah Keskin, ortaokul ve liseyi Mardin-Nusaybin’de tamamlamıştır.⁴

Üniversite Eğitimi

1986 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü kazanmıştır. Bu tercihinin dikkat çekici yanı, aynı dönemde kardeşinin PKK’ya katılması ile aynı aileden çıkan iki farklı yol seçimi olmasıdır.³⁶

Üniversite yıllarında öğrenci iken tutuklanmış ve yasadışı yayın okumak suçundan 5 ay tutulmuş, daha sonra beraat etmiştir. Bu erken deneyim, onun ifade özgürlüğü konusundaki duyarlılığının temelini oluşturmuştur.⁷

Gazetecilik Kariyeri

İlk Adımlar

Üniversite yıllarında gazeteci ve yayıncılık işlerine başlayan Keskin, 1992 yılının başlarında gazeteciliği Kürt medyası için İstanbul’a taşındı.³

Welat Gazetesi

1992 yılında Welat gazetesinin genel sorumluluğunu üstlenmiştir. Bu gazete, Kürtçe gazeteciliğin önemli yayın organlarından biriydi. Keskin, hayatında yazdığı ilk Kürtçe metinin Welat’ın başyazısı olduğunu belirtmiştir.⁸

Özgür Gündem

1993 yılında Özgür Gündem gazetesinde kültür-sanat editörlüğü ve “Medya” sayfaları editörlüğü yapmıştır. Bu dönem, onun medya deneyimini genişlettiği önemli bir periyod olmuştur.⁸³

Avesta Yayınları’nın Kuruluşu ve Gelişimi

Kuruluş Hikayesi

1996 yılında eşi Ruken Bağdu Keskin ve kardeşi Songül Duraker ile birlikte Avesta Yayınevi‘ni kurmuştur. Yayınevi, Türkiye’de Kürtçe kitap yayınlayan ilk yayınevi olma özelliğini taşımaktadır.⁹¹

İlk Yayınlar

Yayınevi, dört Kürtçe edebi kitap ile yayın hayatına başlamıştır. Temel şiarları “Kayıp kültürlerin izinde” idi.⁹

Büyüme ve Gelişim

Avesta, kuruluşundan 2015 yılına kadar kadın çalışmaları, edebiyat, şiir, seyahat, bilim, güncel olaylar, azınlık çalışmaları ve tarih dahil olmak üzere birçok alanda dünya çapındaki yazarlardan 550’den fazla Kürtçe, Türkçe ve Fransızca kitap yayınlamıştır.¹

2021 yılı itibariyle yayınevi 800’e yakın kitap çıkarmıştır. 2023 yılı itibarıyla 28 yıldır faaliyet göstermektedir.¹⁰²

Uluslararası Tanınirlık

Jeri Laber Uluslararası Yayınlama Özgürlüğü Ödülü

Abdullah Keskin, 2005 yılında Amerikan Yayıncılar Birliği’nin verdiği prestijli Jeri Laber Uluslararası Yayınlama Özgürlüğü Ödülü‘ne layık görülmüştür. Bu ödül, ifade özgürlüğüne olan kararlı bağlılığı ve zengin yayın listesi nedeniyle kendisine verilmiştir.¹¹⁷¹

Ödül komitesi şu değerlendirmeyi yapmıştır:¹

> “Abdullah cesaretle Kürt sorunu üzerine politik olarak hassas, Türkiye’de yıllar önce yasaklanmış, güncel olayları, kadın çalışmalarını ve Mezopotamya kültürünü konu alan, Doğu ve Batı edebiyatlarının klasikleri olan kitaplar yayınladı. İfade özgürlüğüne olan kararlı bağlılığı ve böylesine zengin ve çeşitli bir listeyi yayınladığı için bu ödül ile Abdullah’ı takdir etmekten mutluluk duyuyoruz.”

Hukuki Mücadeleler ve Yasaklar

İlk Davalar

Abdullah Keskin’e ilk ciddi dava, Amerikalı gazeteci Jonathan Randal‘ın “Bunca Bilgiden Sonra Ne Bağışlaması? Kürdistan İzlenimlerim” adlı çeviri kitabı nedeniyle “bölücülük propagandası yapmak” suçundan açılmıştır. Bu dava sonucunda 5 ay hapis cezasına çarptırılmış, ancak bu ceza daha sonra 830 milyon lira para cezasına çevrilmiştir.¹²¹

Sürekli Yasaklamalar

Yazarların Celile Celil‘in doktora tezi olarak yazdığı Rusçadan çevirilen “Kürt Aydınlanması” ve M.S. Lazeret ve diğer yazarların Rusçadan çevirilen “Kürdistan Tarihi” adlı kitapları nedeniyle “bölücülük propagandası yapmak” suçundan 10 ay hapis ve 1.5 milyar lira ağır para cezasına çarptırılmıştır.¹

Son Dönem Yasakları

Son 3 yılda 16 kitabı yasaklanan Avesta Yayınları, bu durumun kendilerini zor durumda bıraktığını belirtmektedir. Keskin, yasaklanan kitapların ev aramalarında suç unsuru gibi görüldüğünü ve toplu olarak yasaklandığını ifade etmiştir.²

2018 yılında “Kürdistan Tarihi” kitabı, 18 yıl sonra tekrar yasaklanmıştır. Bu durum, Keskin’in de şaşırdığını belirttiği bir gelişme olmuştur.¹³

Ekonomik Zorluklar

Mali Sıkıntılar

2021 yılında Abdullah Keskin, artan maliyetler nedeniyle kitap basamayacak noktaya geldiklerini açıklamıştır. Dolar-TL kurundaki yükselme ile birlikte yayıncılık sektörünün zor günler yaşadığını, bastıkları kitapların tamamını satsalar bile masrafların yarısını karşılamaya yetmediğini belirtmiştir.¹⁴¹⁰

Yayın Krizine Karşı Mücadele

Keskin, mevcut kur artışı ve artan fiyatlar nedeniyle yayınevinin yayın hayatına ara vermek zorunda kalabileceğini kaydetmiştir. Bir sene içinde her şeyin fiyatının dörde katlandığını belirten Keskin, yayıncıların kendi imkanlarıyla yola devam etme şansının kalmadığını vurgulamıştır.¹⁴

Editoryal Yaklaşım ve Yayın Felsefesi

Çok Dillilik

Avesta Yayınları bugüne kadar yayınladığı 440 kitabın yarıdan fazlasının 15 dilden çeviri, kalanının da yarı yarıya Kürtçe-Türkçe telifli eserlerden oluştuğunu belirtmektedir.⁸

Hassasiyetler

Abdullah Keskin, yayın ilkeleri konusunda net bir tutum sergilemektedir:¹⁵

> “Genel yayıncılık ilkeleriyle bağdaşmayacak şeylere tevessül etmiyoruz. Asla cinsel, etnik, inanç ile kişi hak ve özgürlüklerini hedef alan yayın yapmadık, yapmayız. Çok dikkat ediyoruz. Hiçbir zaman tek taraflı idealize ederek bir yayın yapmadık. Farklı düşünce ve anlayışlara yer veriyoruz.”

Propaganda Karşıtı Duruş

Keskin, propagandaya yer vermediklerini belirterek, “Ne söylendiğinden çok, nasıl söylendiğine bakıyoruz” yaklaşımını benimsediklerini ifade etmektedir.¹⁵

Kürtçe Edebiyata Katkıları

Çeviri Projeleri

Avesta Yayınları, William Shakespeare‘in tüm külliyatını Kürtçe’ye çevirtme projesi başlatmıştır. Kawa Nemir tarafından yapılan çevirilerle başlayan proje, Romeo ve Juliet ile başlamıştır.¹⁶

James Joyce‘un “Ulysses” romanının Kürtçe çevirisini yayınlayan yayınevi, dünya klasiklerini Kürtçe okuyucuyla buluşturma misyonunu sürdürmektedir.¹⁷

Yazarlarla İlişkiler

Abdullah Keskin, Mehmet Uzun gibi önemli Kürt yazarlarıyla yakın ilişkiler kurmuş ve onların eserlerinin yayınlanmasında önemli rol oynamıştır. Bu ilişkiler, Kürt edebiyatının gelişiminde kritik öneme sahiptir.⁸

Kürt Yayıncılığının Altın Çağı

Keskin’in değerlendirmesine göre, Kürt yayıncılığının altın çağı 2007 ile 2015 yılları arasında yaşanmıştır. Bu dönemde:¹⁵

Hiçbir müdahalenin olmadığı
Her yerde fuarlara davet edildikleri
Çok az kitabın yasaklandığı
Yayınlanan kitap sayısının arttığı
Periyodik olarak yıllık %15-20 büyüme hedeflerini gerçekleştirdikleri

bir dönem olarak tanımlamaktadır.¹⁵

Güncel Durum ve Gelecek

Site Erişim Engeli

2023 yılında Avesta Yayınları’nın internet sitesine PKK propagandası yaptığı iddiasıyla erişim engeli getirilmiştir. Keskin bu durumu, “Kitap yasaklamalarıyla bu fiili bir sansürdür, kabul edilemez” şeklinde değerlendirmiştir.¹⁷

Kürtçe Eğitim Kampanyası

2025 yılında Abdullah Keskin, Kürtçe dilinin gelişimi için genel bir seferberliğin gerekli olduğunu vurgulamıştır. Kürtçe eğitimin sadece seçmeli derslerle sınırlı kalmaması gerektiğini belirten Keskin, sivil toplum kuruluşları ve Kürt dili aktivistleri ile kampanyalar düzenlemektedir.¹⁸

Kişisel Özellikleri ve Değerlendirmeler

Karakteristik Özellikler

Abdullah Keskin’in ilkokul hocası, onu “Amerikan filmlerinden çıkmış bir karakter gibi” olarak tanımlamıştır. Bu tanımlama, onun çok hareketli, yerinde duramayan ve öğretmeninin her işlediği konuyu sorgulayıp sorular soran bir afacan olmasından kaynaklanmaktadır.¹⁹

Sosyal Medya Kullanımı

Keskin, aktif bir Twitter kullanıcısıdır ve platformda @akeskinavesta hesabından Kürt kültürü ve yayıncılık ile ilgili paylaşımlarda bulunmaktadır.²⁰

Avesta Yayınları’nın Misyonu

Kapsamlı Yayıncılık

Avesta, başta Kürtler olmak üzere Asuri-Süryani, Ermeni, Yezidi, Azeri, Fars, Arap toplumları üzerine araştırmaları yayımlamaya odaklanmaktadır. Bu yaklaşım, ötekileştirilen, görmezden gelinen konulara el atma felsefesini yansıtmaktadır.⁹

Uluslararası Tanınirlık

Yayınevi, 13. Uluslararası Erbil Kitap Fuarı‘na Türkiye ve Kürt illerindeki tek Kürt yayınevi olarak katılmıştır. Abdullah Keskin, bu fuarda gördükleri ilginin beklentilerinin üstünde olduğunu belirtmiştir.²¹

Sosyal ve Siyasi Görüşleri

PKK’ya Yönelik Eleştirel Yaklaşım

Abdullah Keskin, PKK’yı eleştiren yorumlarıyla tanınan bir isimdir. Bu tutumu, onun bağımsız düşünce yapısını ve ideolojik dogmalardan uzak duruşunu göstermektedir.¹⁷

İfade Özgürlüğü Savunuculuğu

28 yıllık yayıncılık kariyeri boyunca sürekli yasaklar, davalar ve baskılarla karşılaşmasına rağmen Abdullah Keskin, ifade özgürlüğü konusundaki kararlı duruşunu sürdürmektedir. Bu tutumu, 2005 Jeri Laber Ödülü‘nün kendisine verilmesinin temel gerekçesini oluşturmaktadır.

Sonuç ve Değerlendirme

Abdullah Keskin, Türkiye’de Kürtçe yayıncılığın öncü isimlerinden biridir. 1967 yılında Nusaybin’de başlayan yaşam hikayesi, Ankara Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı mezuniyeti, gazetecilikte ilk adımları, 1996’da Avesta Yayınları’nın kurulması ve 28 yıldır süren kesintisiz yayıncılık faaliyetleri ile şekillenen kariyeri, Kürt kültürü ve edebiyatına olan katkısını göstermektedir.

800’e yakın kitap yayınlaması, 2005 Jeri Laber Ödülü sahibi olması, sürekli yasaklar ve baskılara rağmen ifade özgürlüğü için mücadelesini sürdürmesi, Abdullah Keskin’i çağdaş Türkiye yayıncılığının önemli figürlerinden biri yapmaktadır.

Onun yaşam öyküsü, aynı zamanda Kürt sorununun, ifade özgürlüğünün ve kültürel hakların Türkiye’deki serencamını yansıtan önemli bir toplumsal belge niteliği taşımaktadır.

⁂