Ahmet Türk – KurdsWiki

Ahmet Türk, 2 Temmuz 1942’de Mardin’in Derik ilçesinde doğmuş, Türkiye’nin en deneyimli Kürt siyasetçilerinden biridir. Yarım asırı aşan siyasi kariyerinde, Kürt sorununun barışçıl çözümü ve insan hakları mücadelesi ile tanınan Türk, HEP’ten DEM Parti’ye kadar uzanan Kürt siyasi hareketinin kurucu ve önder isimlerinden biridir. Mardin Büyükşehir Belediye Başkanlığını üç kez kazanmış, ancak her seferinde kayyum atamaları ile görevden alınmıştır.¹²³⁴

Erken Yaşam ve Aile Kökeni

Doğum ve Aile Geçmişi

Ahmet Türk, Kanco aşireti mensubudur ve köklü bir siyasi geçmişe sahip aileye mensuptur. Babası Hacı Sinan (Sino), annesi Medine‘dir. 1954 yılında babasını kaybeden Türk’ün aktif siyasi hayatı, milletvekili ağabeyi Abdürrahim Türk‘ün öldürülmesi ile başlamıştır.²³¹

Aşiret Geçmişi ve Kökleri

Kanco aşireti mensubu olan Türk’ün geçmişi, Ermeni tehcirinde görev alan ve Hamidiye Alaylarına komutanlık eden aşiret reisi Hüseyin Kanco‘ya dayanır. Dedesi Yezidi kökenli olup Müslümanlığı kabul etmiş, İbrahim Paşa ile birlikte Hamidiye Alayları oluşumunda yer almış ve Derik kaymakamlığı yapmıştır.⁵⁶¹

Kan Davası ve Aile Trajedileri

Ahmet Türk’ün ailesi 30 yıl süren bir kan davası yaşamıştır. Ağabeyi Abdürrahim Türk, 1973 yılında Adalet Partisi milletvekili iken aşiretler arası husumet nedeniyle öldürülmüştür. Bu olay Ahmet Türk’ün siyasete atılmasında belirleyici olmuştur.⁷⁸⁵

Eğitim Hayatı

Ahmet Türk lise mezunudur. İlk, orta ve lise eğitimini Mardin’de tamamlamıştır. Kan davası nedeniyle eğitimini yarıda bırakmak zorunda kalmış, yaşı tutmamasına rağmen yaş büyütüp 1973’te siyasete girmiştir.⁹¹⁰¹²⁵

Siyasi Kariyeri ve Parti Üyelikleri

Erken Siyasi Dönem (1970’ler)

1966: Türkiye İşçi Partisi’ne katılarak siyasete adım attı¹¹¹²
1973: Demokratik Parti’den Mardin milletvekili seçilerek XV. TBMM Döneminde ilk kez meclise girdi³¹²
1974: Demokratik Parti’den istifa ederek CHP’ye geçti²³
1980: 12 Eylül askeri darbesinin ardından tutuklandı ve 22 ay Diyarbakır Cezaevi’nde kaldı¹³

Kürt Siyasi Hareketinin Öncülüğü

#### HEP Kuruculuğu (1990)

1987: SHP’ye katıldı¹
1989: Paris’teki Kürt konferansına katıldığı gerekçesiyle SHP’den ihraç edildi³¹²
1990: Halkın Emek Partisi (HEP)‘nin kurucu üyesi oldu¹²³
1992: HEP 2. Olağanüstü Kongresi’nde genel başkan seçildi¹⁴

#### DEP ve Sonrası

1993: HEP’in kapatılması üzerine Demokrasi Partisi (DEP)‘ye geçti¹⁵
1994: Milletvekilliği dokunulmazlığı kaldırılarak tutuklandı¹³
Müteakiben HADEP ve DEHAP yönetimlerinde aktif roller üstlendi³¹

#### DTP Eş Başkanlığı

2005: Demokratik Toplum Partisi (DTP)‘nin kurulmasında yer aldı¹⁶
Aysel Tuğluk ile birlikte Türkiye’de eş başkanlık sistemini ilk uygulayan partinin genel başkanı oldu¹⁶²¹
2007-2009: DTP’nin tek genel başkanı olarak görev yaptı¹⁷¹⁸¹⁶
2009: DTP’nin Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılması ile milletvekilliği sona erdi¹⁹²

Milletvekilliği Dönemleri

Ahmet Türk toplam 6 dönem milletvekilliği yapmıştır:²

XV. Dönem (1973-1977)
XVI. Dönem (1977-1980)
XVIII. Dönem (1983-1987)
XIX. Dönem (1991-1994) – Milletvekilliği düşürüldü
XXIII. Dönem (2007-2009) – Milletvekilliği düşürüldü
XXIV. Dönem (2011-2015)

İnsan Hakları Komisyonu Başkanlığı

XIX. Dönem’de Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanlığı görevini üstlenmiştir. Bu görevinde vicdanıyla hareket ettiğini, partisine rağmen türban konusuyla ilgili çalışmalar yaptığını belirtmiştir.²⁰²¹¹²

Belediye Başkanlığı Deneyimi

Mardin Büyükşehir Belediye Başkanlığı

Ahmet Türk üç kez Mardin Büyükşehir Belediye Başkanı seçilmiş, ancak her seferinde kayyum atamaları ile görevden alınmıştır:⁴²

#### Birinci Dönem (2014-2016)

30 Mart 2014: BDP’nin desteği ile %52,2 oy alarak seçildi²²⁴
17 Kasım 2016: İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alındı²³
21 Kasım 2016: Gözaltına alınarak tutuklandı³²
3 Şubat 2017: Sağlık sorunları nedeniyle tahliye edildi²³

#### İkinci Dönem (2019)

31 Mart 2019: HDP adayı olarak %56,24 oy alarak yeniden seçildi⁴
19 Ağustos 2019: Yeniden kayyum atanarak görevden alındı³²

#### Üçüncü Dönem (2024)

31 Mart 2024: DEM Parti adayı olarak %57,4 oy alarak üçüncü kez seçildi²³²
4 Kasım 2024: Üçüncü kez kayyum atanarak görevden alındı²³²

Çözüm Süreci ve Abdullah Öcalan ile İlişkiler

Barış Süreci Aktörlüğü

Ahmet Türk, Kürt sorununun çözümünde arabulucu rolü oynamıştır. Abdullah Öcalan ile zaman zaman görüşmeler yapmış, çözüm sürecinin vazgeçilmez figürlerinden biri olmuştur.²⁴¹³

#### Önemli Görüşmeler

1992: Cumhurbaşkanı Turgut Özal ile Çankaya Köşkü’nde görüşme²⁵
1993: PKK’nin ateşkes ilanı için Bekaa Vadisi’ne gitti¹³
2009-2015: Çözüm süreci döneminde aktif rol aldı²⁶²⁴

İmralı Heyeti Üyeliği

2024-2025 döneminde DEM Parti İmralı Heyeti üyesi olarak Abdullah Öcalan ile yapılan görüşmelerde yer almaktadır. Heyet, siyasi partilerle yapılan görüşmeleri “umut verici” olarak değerlendirmiştir.²⁷²⁸

Hukuki Süreçler ve Cezaevi Deneyimleri

Tutuklanma ve Hapis Cezaları

Ahmet Türk siyasi hayatında defalarca tutuklanmış ve cezaevinde kalmıştır:

1980-1982: 12 Eylül sonrası 22 ay Diyarbakır Cezaevi¹³
1994: DEP milletvekilliği döneminde tutuklandı¹³
2016-2017: Silivri Cezaevi‘nde tutuklu kaldı²³

Kobani Davası Hükmü

16 Mayıs 2024 tarihinde sonuçlanan Kobani Davası‘nda “silahlı terör örgütüne üye olmak” suçundan 10 yıl hapis cezası aldı.²⁹³⁰²

Görüşleri ve Siyasi Duruşu

Kürt Sorununa Yaklaşımı

Ahmet Türk, demokratik özerklik modelini savunmakta ve Kürtlerin:

Kimliklerinin tanınması
Ana dillerinin kamusal alanda kullanımı
Yerinden yönetim ve ademi merkeziyetçilik taleplerini dile getirmektedir¹⁷²⁶

Barış ve Demokrasi Vurgusu

“Demokratik toplum, barış ve entegrasyon”ı Kürt sorununun çözümünün üç kilit kavramı olarak görmektedir. “Savaşın hiçbir sorunu çözmediğini” savunmaktadır.³¹³²

Kürtçe ile İlişkisi

2013 yılında verdiği röportajda “Kürtçe düşündüğünü ve rüyalarını bile Kürtçe gördüğünü” belirtmiştir. 2009’da TBMM’de Kürtçe konuşma yaparak yasaları ihlal etmiştir.³³¹

Kişisel Hayatı

Ailesi

Eşi: Mülkiye Türk (Ağabeyi Abdürrahim Türk’ün dul eşi ile evlenmiştir)¹²
Çocukları: 8 çocuk babasıdır³⁴¹²
1974 yılında evlenmiştir³⁵³⁶

Aile Trajedileri

Mülkiye Türk, evliliklerinin siyasetin gölgesinde geçtiğini, “Bunca yıl evlilik hayatımızda bir gün olsun Ahmet Bey ve çocuklarımızla bir sofraya oturamadık” diyerek yaşadıklarını anlatmıştır.³⁶

Eserleri ve Yazıları

Ahmet Türk’ün bilinen yayınlanmış eserleri arasında:

“Bir Deste Hikaye” (2023 – Türkçe, 76 sayfa)³⁷

Not: Dokuz Eylül Üniversitesi’nde Ticaret Hukuku profesörü olan Prof. Dr. Ahmet Türk farklı bir kişidir ve siyasetçi ile karıştırılmamalıdır.³⁸³⁹

Uluslararası Tanınırlığı

Ahmet Türk’ün adı uluslararası kaynaklarda da yer almaktadır:

Washington Post‘ta makale yazmıştır (2019)⁴⁰
Reuters, NBC News gibi uluslararası medyada haberleri çıkmıştır⁴¹⁴²
Wikipedia’nın 10 farklı dilde sayfası bulunmaktadır⁴³

Siyasi Önemi ve Etkileri

Kürt Siyasi Hareketindeki Rolü

Ahmet Türk, HEP’ten DEM Parti’ye uzanan Kürt siyasi hareketinin kurucu ve öncü isimlerinden biridir. Türkiye’de eş başkanlık sistemini ilk uygulayan parti liderliği yapmıştır.⁴⁴¹⁵¹⁶¹²

Demokrasi Mücadelesindeki Yeri

Çok partili siyasi geçmişe sahiptir
İnsan hakları savunucusu olarak tanınır
Barışçıl çözüm yanlısı duruş sergiler
Demokratik siyaset vurgusu yapar

Güncel Gelişmeler

2024-2025 döneminde “yeni çözüm süreci” tartışmalarında anahtar figür olarak görülmektedir. MHP lideri Devlet Bahçeli‘nin dahi Türk ile barış yemeği düzenlediği ve kayyum atanmasına karşı çıktığı belirtilmektedir.⁴⁵²⁷

Sonuç

Ahmet Türk, yarım asırı aşan siyasi kariyeri ile Türkiye’nin en deneyimli Kürt siyasetçilerinden biridir. Kürt sorununun barışçıl çözümü ve demokratik siyasetin güçlendirilmesi yönündeki çabaları ile tanınan Türk, hem kurduğu partilerin kapatılması hem de defalarca tutuklanması gibi zorluklarla karşılaşmasına rağmen siyasi mücadelesini sürdürmektedir. Mardin halkının defalarca seçtiği ancak kayyum atamaları ile görevden alınan bir belediye başkanı olarak, yerel demokrasi ve halk iradesine saygı konularında da önemli bir sembol haline gelmiştir.⁴⁶⁴²³

⁂