Ali Muhyiddin el-Karadaği

Ali Muhyiddin Karadaği, 1 Temmuz 1949 tarihinde Irak’ın Süleymaniye iline bağlı Karadağ bölgesinde dünyaya geldi^[1]^[3]. Kürdistan’ın güneyindeki Süleymaniye ilinin Karadağ ilçesine bağlı Nati köyünde doğan Karadaği, Kürt bir ailenin çocuğudur^[7]. İlk eğitimini âlim olan amcası Necmeddin Karadaği’den alan genç Ali Muhyiddin, erken yaşlardan itibaren İslami ilimlere yöneldi^[5].

Eğitim Hayatı

İlk Eğitim ve İcazetler

Karadaği’nin akademik yolculuğu, 1969 yılında İslam Enstitüsü’nü birincilikle bitirmesiyle başladı ve enstitünün kendi bölgesindeki ilk mezunu olarak tarihe geçti^[1]^[7]. 1970 yılında birçok hocanın onayıyla İslami ilimlere dair mollalık icazeti aldı^[1]^[7]. 1975 yılında Kütüb-i sitte’yi (altı temel hadis kitabını) tahsil ederek bu konuda özel icazet almaya hak kazandı^[1].

Lisans ve Lisansüstü Eğitimi

Bağdat’a giderek önde gelen pek çok âlimden ders alan Karadaği, İmam Azam Fakültesi’nde İslam Hukuku alanında lisans eğitimini tamamladı ve 1975 yılında üstün başarıyla mezun oldu^[1]^[5]. Bu dönemde aralarında Molla Abdurrahman ve Şeyh Abdülkadir’in de bulunduğu Kürdistan ve Irak’ın en büyük alimlerinden bazılarıyla çalışmalarını sürdürdü^[7].

Ezher Üniversitesi’nde Akademik Gelişim

1980 yılında Mısır’a taşınarak akademik kariyerinde önemli bir adım atan Karadaği, Ezher Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde yüksek lisansını başarıyla tamamladı^[1]^[7]. Karşılaştırmalı hukuk alanında yüksek lisans derecesi alan Karadaği, aynı üniversitede doktora eğitimine devam etti^[7]. 1985 yılında Ezher Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde “Akitler ve Mali İşlemler” alanında tezini tamamlayarak üstün dereceyle doktorasını aldı^[1]^[7]. Hazırladığı tezin topladığı beğeni ve takdirler sebebiyle basılıp diğer üniversitelere gönderilmesi konusunda tavsiye ve öneriler aldı^[1].

Akademik Kariyeri

Katar’daki Akademik Yaşamı

1985 yılında Katar’a giderek Külliyyetü’ş-şeria’ya (Şeriat Fakültesi) intisap eden Karadaği, burada akademik kariyerini geliştirdi^[5]. 1995 yılında profesörlük unvanını alarak Katar Üniversitesi Şeriat ve İslam Araştırmaları Fakültesi lisansüstü öğrenim bölümünde profesör olarak görev aldı^[1]^[3]. Katar vatandaşlığı da bulunan Karadaği, bu ülkede uzun yıllar akademik faaliyetlerini sürdürdü^[3].

Yazarlık ve Telif Faaliyetleri

Üretken bir akademisyen olan Karadaği’nin birçoğu İslam mali sistemi olmak üzere 30’dan fazla kitabı ve 100’ün üzerinde makalesi bulunmaktadır^[5]. Seksenden fazla ilmi araştırma ve yirminin üzerinde kitap ve telifi bulunan Karadaği, özellikle İslami finans alanındaki çalışmalarıyla tanınmaktadır^[1]. Eserlerinden bazıları “Buhûsün fi’l-iktisadi’l-İslamî”, “Buhusün fî fıkhiyye-ti’l-muâmelâti’l-maliyyeti’l-muâsıra”, “Buhusun fıkhiyyetün ve iktisadiyyetün fî kadaya’l-bünuki’l-İslamiyye” adlı çalışmalardır^[5].

Kurumsal Liderlik ve Görevleri

Dünya Müslüman Alimler Birliği’ndeki Rolü

Karadaği, 2004 yılında merhum Yusuf el-Karadavi’nin girişimiyle kurulan Dünya Müslüman Alimler Birliği’nin kurucuları arasında yer aldı^[3]^[7]. Merkezi 2011 yılında Dublin’den Katar’ın başkenti Doha’ya taşınan bu bağımsız kuruluş, 57 ülkeden on binlerce alim ve düşünürü bünyesinde barındırmaktadır^[3]. 8 Ocak 2024’te Katar’ın başkenti Doha’da gerçekleştirilen Dünya Müslüman Alimler Birliği Genel Kurulu’nda, birliğin yeni başkanı seçildi^[7].

Diğer Önemli Görevleri

Karadaği’nin üstlendiği diğer önemli görevler arasında Uluslararası Müslüman Alimler Birliği Genel Sekreterliği, İslam Konferansı Örgütü’ne bağlı istişare konseyi başkanlığı, Fetva ve Araştırma Konseyi Avrupa Başkan Yardımcılığı bulunmaktadır^[1]. Körfez Arap ülkelerinde ve dünyanın birçok yerinde bulunan İslami banka ve sigorta şirketlerinin şer’i denetim ve fetva kurulu başkanlığı veya murahhas üyeliği görevlerini de yürütmektedir^[1].

İslami Finans Alanındaki Katkıları

Şer’i Denetim ve Danışmanlık

Karadaği, İslami finans sektörünün gelişiminde önemli rol oynamış bir akademisyendir. Birçok İslami mali kurum ve komitenin şer’i hesap ve denetim konseyi üyeliği görevlerini yürütmektedir^[1]. Bu alandaki uzmanliği ve fetvalarıyla, İslami finans uygulamalarının şeriat kurallarına uygunluğunu denetleme konusunda öncü isimler arasındadır.

Uluslararası Konferens ve Kongreler

İslami finans alanında uluslararası pek çok kongre ve konferansta tebliğler sunan Karadaği, bu sahada akademik literatürün gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur^[5]. İslam Fıkıh Akademisi, İslam Alemi Cemiyeti, Uluslararası İslam Fıkıh Akademisi, İslam Konferansı Örgütü, Avrupa Uluslararası Fetva ve Araştırma Konseyi gibi birçok İslami kuruluşa sürekli olarak katılımda bulunmaktadır^[1].

Kürt İslam Birliği Kuruculuğu

1988 yılında bir grup Kürt alim ve aydınla birlikte Kürt İslam Birliği’ni kurarak, Kürt toplumunun İslami kimliğinin korunması ve geliştirilmesi yönünde önemli bir adım attı^[7]. Bu girişim, Kürt toplumunda İslami değerlerin yaşatılması ve Kürt alimlerinin bir araya gelmesi açısından önemli bir organizasyonel yapı oluşturdu.

Görüşleri ve Fetvaları

Karadaği, çağdaş İslam hukuku meselelerinde verdiği fetvalarla tanınmaktadır. Dünya Müslüman Alimler Birliği Genel Sekreterliği döneminde “peşmerge gibi kendi ülkesini savunanlar ölürse şehit olur” şeklindeki fetvasıyla, güncel siyasi gelişmelere İslami perspektiften yaklaştığını göstermiştir^[9].

Güncel Durumu ve Etkileri

2024 yılı itibariyle Dünya Müslüman Alimler Birliği Başkanlığı görevini yürüten Karadaği, küresel İslam aleminde önemli bir konum işgal etmektedir^[7]. Yirminin üzerinde bilimsel yayın, davet ve bilinçlendirme amaçlarla kurulan müessesenin üyesi olan Karadaği, aynı zamanda birçok uluslararası fıkhi konseyin de üyesi durumundadır^[1]. İslam’ın uygulamalarının her çağ ve mekana göre devam ettirilebilmesini hedefleyen çalışmaları, çağdaş İslam düşüncesinin şekillenmesinde etkili olmaya devam etmektedir^[3].

Kaynaklar

Başûr, 21.Yüzyıl, A, Akademi, Din, M, Süleymaniye, Tasavvuf