Ayhan Erkmen

Ayhan Erkmen, 1973 yılında Kars’ın Digor ilçesine bağlı Pazarcık köyünde (şimdiki adıyla Dağpınar) dünyaya geldi. Elektriğin henüz köye ulaşmadığı bir dönemde doğan Erkmen, köy odası kültürünün büyülü atmosferinde, sözlü Kürt edebiyatının taşıyıcıları çîrokbêjlerden öyküler ve dengbêjlerden melodiler dinleyerek büyüdü.¹²³

Eğitim Hayatı

Erkmen, 1998 yılında Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘nden mezun oldu. Hukuk eğitimi alan Erkmen, bu dönemde şiir ve öykü yazımıyla da ilgilenmeye başladı ve edebiyata olan ilgisi iyice pekişti.⁴⁵⁶¹

Mesleki ve Siyasi Kariyeri

Avukatlık Dönemi

1998 yılında mezun olduktan sonra 2004 yılına kadar Kars’ta serbest avukatlık yaptı. Bu dönemde hem hukuk mesleğini sürdürür hem de yazılı edebiyatla uğraştı.²¹

Siyasi Hayata Giriş

1999 yılında HADEP Kars merkez ilçe başkanlığı‘na seçildi ve bu görevi parti kapatılana kadar sürdürdü. 2003 yılında DEHAP Kars il disiplin kurulu başkanlığı‘na seçildi.⁷⁸

Belediye Başkanlığı (2004-2009)

2004 yılında Halkın Demokrasi Partisi (HADEP) listesinden Dağpınar Belde Belediye Başkanlığı’na seçildi ve bu görevi 2009 yılına kadar sürdürdü. Belediye başkanı olduğu dönemde, bölgenin ağır siyasi atmosferine rağmen güler yüzünü ve kahkahasını hiç kaybetmedi. Gitarıyla belde sakinlerine minik konserler veren ve özellikle “Hewler/Sipan Sipane Xelate” adlı ezgiyi seslendiren Erkmen, halk arasında sevilen bir lider oldu.¹⁴²⁷

Tutukluluk ve Cezaevi Dönemi (2011-2018)

Tutuklama ve Dava Süreci

2011 yılının sonunda, KCK soruşturması kapsamında “terör örgütü üyesi olmak”, “tehdit etmek” ve “örgüt propagandası yapmak” suçlamalarıyla tutuklandı. Dava sürecinde, Erkmen’in PKK’nın Ermenistan yapılanması içerisinde bulunan “Hebat” kod adlı Cimşit Kömeçci ile yaptığı telefon konuşmaları delil olarak gösterildi.⁹¹⁰¹¹¹²

Erkmen, savunmasında bu iddiaları reddetti ve “PKK’lı olduğunu bilseydim konuşmazdım” dedi. Erzurum 4. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından toplam 15 yıl hapis cezası verildi: PKK terör örgütüne üye olmaktan 10 yıl, örgütünün propagandasını yapmak ve varsayılan korkutucu gücünden yararlanarak tehditte bulunmaktan 2.5’ar yıl.¹⁰¹³¹⁴

Cezaevi Dönemindeki Faaliyetler

7 yıl boyunca cezaevinde kalan Erkmen, bu süreyi boş geçirmedi. Cezaevi döneminde:¹⁵⁴

Kürtçe öyküler yazdı⁴
Bol bol okudu ve araştırma yaptı²
Şiirlerini derledi
Gelecekteki çalışmaları için malzeme topladı

2018 yılının sonunda tahliye oldu.¹⁵¹

Yazarlık ve Edebiyat Faaliyetleri

Yayınlanan Eserleri

1. Abdurrahman Alaca/Edo Dêran (2006)

İlk kitabı olan bu eser, Kars’lı şair ve avukat Abdurrahman Alaca’nın yaşamı ve şiirlerini içeren biyografi tarzında bir çalışma¹²
Peri Yayınları tarafından yayımlandı

2. Şev û Deng (Gece ve Ses) (2009)

Jan Dêran mahlasıyla yayımladığı şiir kitabı²¹
Lis Yayınevi tarafından yayımlandı
Doksanlı yıllardan izler taşır, yakılmış köyler, gözaltında kayıplar, dostluklar, aşklar ve ayrılıkları işler¹⁶

3. Kars Öyküleri/Çîrokên Qersê (2020)

İki dilde kaleme alınan öykü kitabı¹²
Kars Belediyesi tarafından yayımlandı
16 öyküden oluşur ve Kars yöresinden yaşanmış hikayeler içerir¹⁷

4. Serhat Öyküleri/Çîrokên Serhedê (2021)

İki dilde yazılan öykü kitabı²¹
Günce Yayıncılık tarafından yayımlandı

5. Çîrokên Dengbêjan (2022)

25 öykü ve 25 dengbêj portresinden oluşan kitap¹²
Günce Yayıncılık tarafından yayımlandı

Hikaye Anlatıcılığı ve Çîrokbêjlik

YouTube Kanalı ve Video Öyküler

2019 yılından itibaren www.youtube.com/c/AYHANERKMEN adlı YouTube kanalı üzerinden hikaye anlatıcılığı yapmaya başladı. Aralıksız her hafta bir video hikaye hazırlayıp bugüne kadar 150’ye yakın video öykü yayınladı. Bu videolar, dünyanın dört bir yanından Kürtlerin kendisine ulaşmasını sağladı.¹⁸²¹

Öykü Avcılığı

Erkmen kendini “öykü avcısı” olarak tanımlar. Köy köy, şehir şehir dolaşarak:⁴

Yaşlılardan öyküleri derler
Dengbêjlerle birlikte öyküler anlatır
Kaybolmaya yüz tutmuş hikayelerle ilgili çalışmalar yapar

Belgesel Çalışmaları

Ax! Welato (Ah! Vatan) – 2020

Êzidî toplumunu anlatan 20 bölümlük belgesel dizisi hazırladı.¹⁹¹

Leheng (Kahraman) – 2021

yüzyılın ilk çeyreğindeki Kürt şahsiyetlerini anlatan 18 bölümlük belgesel dizisi hazırladı.¹⁹¹

Navdarên Me (Ünlülerimiz) – 2022

Kafkaslarda yaşamış Êzidî aydın ve yazarların hayatlarını anlatan 24 bölümlük belgesel dizisi hazırladı.¹⁹¹

BÎR (Hafıza) – 2023

2023 yılından beri yaşlı insan belgeselleri çekmekte.¹⁹

Gazeteci ve Köşe Yazarlığı

2019-2021 yılları arasında Yeni Yaşam Gazetesi‘nde köşe yazarlığı yaptı. Halen Xwebûn gazetesinde köşe yazarlığına devam etmekte. Ayrıca aylık yayımlanan kültür-sanat dergisi Dilop‘a portre yazıları hazırlıyor.²⁰²¹²²¹⁹¹

Kültürel ve Akademik Etkisi

Uluslararası Tanınırlık

Erkmen’in çalışmaları akademik çevrelerde de ilgi görmüştür. 2022 yılında yayımlanan bir araştırma makalesinde, Erkmen’in Kürt dilinin korunmasındaki rolü ve iç göçün dile etkisi konusunda uzman görüşü alınmıştır. Makalede “narrative hunter” (öykü avcısı) olarak tanımlanmış ve YouTube kanalındaki çalışmalarının göç etmiş aileleri birleştirmedeki etkisi vurgulanmıştır.²³

Ailevi Bağların Kurulmasındaki Rolü

Erkmen’in öyküleri, yıllar sonra akraba olan ailelerin bir araya gelmesini sağlamıştır. 1918’de bir Êzidî kadının hikayesi sayesinde, Sovyetler Birliği’ne göç etmiş ailenin torunları ve Türkiye’de kalan akrabaları 100 yıl sonra buluşmuşlardır.²⁴

Görüşleri ve Düşünce Dünyası

Erkmen, öyküler hakkındaki düşüncelerini şöyle ifade eder: “Bence öyküler, bir toplumun hafızasıdır. Hafızası güçlü olan toplumlar kaybolmaz. Öykü belleğini canlı tutan toplumlar, maneviyatı güçlü olan toplumlardır”.¹⁸

Hikaye anlatımı konusunda ise şu sözleri söyler: “İnsanlar için sıradanlaşan şeyler, benim hikayeme ışık oluyor. Bazen bir nesne, bazen bir insanın duyguları, beni andan koparıp alıyor ve kendimi bir öykü avında buluyorum”.³¹

Güncel Faaliyetler ve Projeler

Devam Eden Çalışmalar

Dewrêşê Evdî oratoryosu projesini hazırlamış ancak maddi sıkıntılardan dolayı sahnelenmemektedir¹⁹
Efsaneyên Kurdan projesi üzerinde çalışmaktadır²⁵
Köy köy dolaşarak öykü derleme çalışmalarını sürdürmektedir

Tiyatro Çalışması

2025 yılında, Celadet Elî Bedirxan, Erebê Şemo ve Mehmed Uzun’un sürgün hikayelerini anlatan “Sırgûn / Rîşa Pûç” adlı tiyatro oyununu yazmış ve sahnelemektedir.²⁶²⁷

Sosyal Etki ve Önemi

Ayhan Erkmen, Kürt sözlü edebiyat geleneğinin günümüzdeki en önemli temsilcilerinden biridir. Çalışmaları:

Kaybolmaya yüz tutmuş hikayelerinin korunmasını sağlar
Kuşaklar arası kültürel aktarımı destekler
Diasporadaki Kürtlerin kültürel bağlarını güçlendirir
Tarihi gerçeklerin sözlü gelenek yoluyla aktarımını sağlar

Özet

Ayhan Erkmen, 1973 Kars doğumlu, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu bir hikaye anlatıcısı, yazar, araştırmacı ve gazetecidir. Avukatlık, belediye başkanlığı ve 7 yıl süren tutsaklık dönemlerinin ardından, kendini tamamen Kürt sözlü edebiyat geleneğinin korunması ve yaşatılmasına adamıştır. Beş kitap yayımlamış, yüzlerce video öykü ve onlarca belgesel üretmiştir. YouTube kanalı aracılığıyla dünya çapında Kürt diasporasına ulaşan Erkmen, “öykü avcısı” kimliğiyle köy köy dolaşarak kaybolmaya yüz tutmuş hikayelerle toplumsal hafızayı kayıt altına almaya devam etmektedir.

⁂

A, 20.Yüzyıl, 21.Yüzyıl, Bakur, Basın ve Yayın, Digor, Edebiyat, Kars, Sanat, Şiir, Siyaset, Tiyatro