❮ Geri

Cigerxwîn – Şêxmûs Hesen

Doğumu ve Erken Yaşamı
Cigerxwîn, gerçek adıyla Şêxmûs Hesen, 1903 yılında Türkiye’nin Batman (Êlih) yakınlarındaki Hesar köyünde fakir bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Yezidi bir anne ve Kürt bir babadan doğdu. Küçük yaşlarda yetim kalan Cigerxwîn, maddi zorluklar nedeniyle düzenli bir eğitime erişemese de, geleneksel köy medreselerinde Kur’an okumayı ve temel dini bilgileri öğrenerek büyüdü[1][4].

Eğitimi ve Gençlik Yılları
1920’lerde Suriye, Irak ve İran’da geleneksel dini eğitim aldı. 1920’lerin başlarında din bilgini (molla) olarak çalışmaya başladı ve bu dönemde şiire olan ilgisi giderek arttı. Şairlik serüvenine 1924’te başladı. Kürt halkının yaşadığı zorlukları, adaletsizliği ve toplumsal eşitsizlikleri ele alan bu ilk şiirleri, onun devrimci ruhunu ortaya koyuyordu[2][4].

Şiire ve Kürt Edebiyatına Katkısı
Cigerxwîn, Kürt edebiyatında devrimci bir figür olarak öne çıktı. Kurmanci lehçesinde yazdığı şiirlerle halkını aydınlatmayı ve ulusal bilinci artırmayı hedefledi. Şiirlerinde feodal düzeni, sosyal eşitsizlikleri ve dini otoritelerin halk üzerindeki baskısını sıkça eleştirdi. İlk şiir kitabı *Agir û Pirûsk* (Ateş ve Kıvılcımlar), 1945 yılında Şam’da yayımlandı. Bu eser, Kürt halk edebiyatında bir dönüm noktası olarak görülür[1][4].

Siyasi Mücadele ve Aktivizm
Şêx Seîd İsyanı’nın 1925’teki başarısızlığından sonra Cigerxwîn, birçok Kürt aydını gibi Suriye’ye göç etti. Burada Xoybûn (Bağımsızlık) Partisi’ne katılarak Kürt milliyetçi hareketine dahil oldu. Daha sonra Civata Azadî û Yekîtiya Kurd (Kürt Özgürlük ve Birlik Cephesi), Suriye Komünist Partisi ve Azadî örgütü gibi çeşitli siyasi oluşumlarda yer aldı. 1957’de Komünist Parti’den ayrılarak Kürt Demokrat Partisi’ne katıldı. Bu ayrılık, onun Kürt halkının özgürlüğünü her şeyin üstünde tuttuğunu gösteriyordu[1][4][5].

Eserleri ve Akademik Katkıları
1959’dan itibaren Bağdat Üniversitesi’nde Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde dersler verdi. Burada Kürt grameri üzerine yazdığı *Destûra Zimanê Kurdî* (Kürt Dilbilgisi) ve iki ciltlik *Ferheng* (Kürtçe Sözlük) gibi önemli eserler yayımladı. Ayrıca hayatı boyunca sekiz şiir kitabı ve Kürt tarihini ele aldığı üç ciltlik *Tarîxa Kurdistan* eserini kaleme aldı. Bu eser, 13. yüzyıla kadar Kürtlerin tarihini kapsamaktadır[1][4].

Sürgün Yılları ve Son Dönemi
1963’te Irak’taki baskılar nedeniyle Suriye’ye döndü ve burada kısa süreli tutuklamalar yaşadı. 1970’lerde Lübnan’a, 1979’da ise İsveç’e yerleşti. İsveç’te kaldığı süre boyunca şiir yazmaya devam etti ve dört yeni kitap yayımladı. 22 Ekim 1984’te Stockholm’de hayatını kaybetti. Cenazesi Suriye’ye getirilerek Qamişlo’da, Xerbî Mahallesi’ndeki evinin bahçesine defnedildi[1][4][9].

Etkisi ve Önemi
Cigerxwîn, Kürt edebiyatının “özgürlük şairi” olarak anılır ve Kürt diline, kültürüne ve ulusal bilincine yaptığı katkılarla Kürt edebiyatının babası olarak kabul edilir. Onun şiirleri, Kürt halkının özgürlük mücadelesinde bir ilham kaynağı olmuş ve Kürt ulusal kimliğinin korunmasında önemli bir rol oynamıştır[1][6].

Seçilmiş Eserleri
– Agir û Pirûsk (Ateş ve Kıvılcımlar, 1945)
– Kîme Ez? (Ben Kimim?, 1973)
– Destûra Zimanê Kurdî (Kürt Dilbilgisi, 1961)
– Ferheng (Kürt Sözlüğü, iki cilt, 1962)
– Tarîxa Kurdistan (Kürdistan Tarihi, üç cilt, ölümünden sonra yayımlandı)[1][4].

Cigerxwîn’in eserleri, Kürt halkının acılarını, direnişini ve umutlarını dile getiren birer miras olarak yaşamaya devam etmektedir.

Kaynaklar

, , , , , , , , , ,