Hamit Bozarslan – KurdsWiki

Hamit Bozarslan 1958 yılında Lice’de doğmuş, önde gelen bir Kürt kökenli tarihçi ve siyaset bilimcidir. Paris’teki École des Hautes Études en Sciences Sociales (EHESS) bünyesinde direkteur d’études (araştırma direktörü) olarak görev yapan Bozarslan, Ortadoğu çalışmaları, Kürt sorunu ve şiddet sosyolojisi alanlarında dünyaca tanınan bir uzman olarak kabul edilmektedir.¹²³⁴⁵⁶

Eğitim Hayatı ve Akademik Geçmişi

Doktora Çalışmaları

Bozarslan çifte doktora derecesi sahibidir:

1992: Tarih doktorası (EHESS) – “Osmanlı İmparatorluğu’nda Düşünce Akımları, 1908-1918” başlıklı tezi François Furet danışmanlığında tamamladı⁷⁵⁸
1994: Siyaset Bilimi doktorası (Institut d’études politiques de Paris) – “Ortadoğu’da Devletler ve Azınlıklar: Kürt Sorununun Bölgeselleşmesi” başlıklı tezi Rémy Leveau danışmanlığında hazırladı⁵⁸⁷

Uluslararası Araştırma Deneyimi

1995-1997: Berlin’deki Centre Marc Bloch’da araştırma burslusu (allocataire de recherche) olarak görev yaptı. Centre Marc Bloch, Fransız-Alman Sosyal Bilimler Araştırma Merkezi olup interdisipliner çalışmalara öncülük eden prestijli bir kurumdur.³⁹¹⁰⁵

1998: Princeton Üniversitesi’nde misafir araştırmacı (visiting fellow) olarak bulundu. Bu deneyim, Amerikan akademik dünyasıyla etkileşim kurmasını sağladı.⁸¹⁰⁵

Akademik Kariyer ve Pozisyonlar

EHESS’teki Görevleri

1998: Maître de conférences (doçent) olarak seçildi⁷⁵
2006: Directeur d’études (araştırma direktörü) rütbesine terfi etti²⁶⁵

İnstitü Yöneticiliği

2002-2008: Institut d’études de l’islam et des sociétés du monde musulman (İslam ve Müslüman Dünyası Toplumları Araştırma Enstitüsü) müdürlüğünü Daniel Rivet ve Jean-Philippe Bras ile birlikte yürüttü. Bu görev, İslam dünyası araştırmalarında liderlik ettiğini göstermektedir.¹⁰⁵⁸

Editorial Görevler

Bozarslan çeşitli prestijli akademik dergilerde editorial sorumluluklar üstlenmiştir:

Cultures et Conflits dergisi editör kurulu üyesi⁵⁸
Critique internationale dergisi editör kurulu üyesi⁸⁵
Société asiatique üyesi⁵

Araştırma Alanları ve Uzmanlık Konuları

Temel Araştırma Sahaları

Bozarslan’ın araştırma alanları geniş bir yelpazede uzanmaktadır:⁶⁵

Kürt Sorunu ve Kürt Çalışmaları
Ortadoğu’nun Tarihsel ve Siyasal Sosyolojisi
Türkiye’nin Çağdaş Tarihi
Ortadoğu’da Şiddet ve Kitlesel Şiddet
21. Yüzyılda Anti-Demokratik Rejimler
Ortadoğu’da Azınlık Meseleler

Coğrafi Uzmanlık Alanları

Bozarslan’ın çalışmaları üç temel coğrafi alana odaklanır:⁵

Türkiye
Kürt Bölgeleri (Kürdistan)
Ortadoğu Geneli

Başlıca Eserleri ve Yayınları

Türkçe Çevirileri Bulunan Temel Eserler

“Ortadoğu: Bir Şiddet Tarihi” (2010) – Osmanlı İmparatorluğu’nun Sonundan El Kaide’ye⁴
“Ortadoğu’nun Siyasal Sosyolojisi” (2012) – Arap İsyanlarından Önce ve Sonra¹¹¹²
“Türkiye Tarihi: İmparatorluktan Günümüze” (2015)¹³³
“Lüks ve Şiddet: İbn Haldun’da Tahakküm ve Direniş” (2016) – Med 21 Programı İbn Haldun Ödülü’nü kazandı³⁴

Fransızca Orijinal Eserleri

“La question kurde: États et minorités au Moyen-Orient” (1997) – Kürt sorunu üzerine öncül çalışma¹⁴²
“Une histoire de la violence au Moyen-Orient” (2008) – Osmanlı İmparatorluğu’ndan Al-Qaida’ya şiddet tarihi¹⁴
“Histoire de la Turquie: De l’Empire à nos jours” (2013)¹⁵¹⁴
“Le luxe et la violence: Domination et contestation chez Ibn Khaldûn” (2014)¹⁴
“Révolution et état de violence. Moyen-Orient 2011-2015” (2015)¹⁶¹⁴
“Crise, Violence, dé-civilisation. Angles morts de la cité” (2019)¹⁷¹⁸
“L’anti-démocratie au 21e siècle” (2022)¹⁸¹⁷
“Le temps des monstres, monde arabe 2011-2021” (2022)¹⁷¹⁸

İngilizce Eserleri

“From Political Struggle to Self-Sacrifice: Violence in the Middle East” (2004) – Princeton, Marcus Wiener yayınları¹⁹²
“The Cambridge History of the Kurds” (2021) – Editörü olarak Cengiz Güneş ve Veli Yadırgı ile birlikte²⁰²¹²²²³

Akademik Ödüller ve Tanınma

İbn Haldun Ödülü

Bozarslan’ın “Lüks ve Şiddet: İbn Haldun’da Tahakküm ve Direniş” adlı eseri Med 21 Programı İbn Haldun Ödülü’ne layık görüldü. Bu ödül, İslam dünyası araştırmalarındaki katkılarının akademik düzeyde tanındığını göstermektedir.⁴³

Cambridge History Serisi Editörlüğü

“The Cambridge History of the Kurds” kitabının editörlüğünü üstlenmesi, Kürt çalışmaları alanındaki otoritesinin uluslararası düzeyde kabul gördüğünün en önemli göstergesidir. Bu 936 sayfalık kapsamlı eser, Cambridge University Press’in prestijli tarih serisi içinde yer almakta ve Kürt çalışmalarını akademik dünyada merkezi bir konuma taşımıştır.²¹²²

Çalışma Metodolojisi ve Yaklaşımı

İnterdisipliner Yaklaşım

Bozarslan, tarih ve siyaset bilimi temelinde olmakla birlikte sosyoloji, antropoloji ve uluslararası ilişkiler disiplinlerinden de yararlanan interdisipliner bir yaklaşım benimser. Bu metodoloji, Ortadoğu’nun karmaşık sosyal ve siyasi dinamiklerini anlamada kapsamlı bir perspektif sunmasını sağlar.¹⁶⁵

Şiddet Sosyolojisi Uzmanlığı

Bozarslan’ın şiddet üzerine çalışmaları, özellikle “kurban edici şiddet” (self-sacrificial violence) kavramı etrafında şekillenir. Bu yaklaşım, Ortadoğu’daki intihar bombacılığı ve kitlesel şiddet olaylarını anlamada yeni perspektifler sunmuştur.²⁴¹⁹

Karşılaştırmalı Tarih Anlayışı

Marc Bloch geleneğinden etkilenen Bozarslan, karşılaştırmalı tarih metodolojisini Ortadoğu çalışmalarına uyarlamıştır. Bu yaklaşım, farklı coğrafyalar ve dönemler arasında paralelliklerin ve farkların sistematik analizini mümkün kılar.

Güncel Siyasi Analiz ve Yorumculuğu

Kürt Sorunu Uzmanı

Bozarslan, günümüz Türkiye’sindeki Kürt meselesi tartışmalarında sıklıkla başvurulan bir uzman olarak öne çıkmaktadır. 2025 yılı itibarıyla Türkiye’deki çözüm süreci tartışmalarında, “demokratikleşme ve Kürt meselesinin paralel ilerlemesi gerektiği” tezini savunmaktadır.²⁵²⁶²⁷

Ortadoğu Konjonktürü Değerlendirmeleri

Bozarslan, Arap Baharı sonrasındaki Ortadoğu dinamiklerini “medeniyet-karşıtı savaşlar” kavramı ile açıklamakta ve bu bölgedeki çatışmaların şehirsel yaşamı hedef aldığını öne sürmektedir. Bu analizi, modern jeopolitik tartışmalarda önemli bir yer edinmiştir.²⁸

Anti-Demokrasi Araştırmaları

Son dönem çalışmalarında 21. yüzyıldaki anti-demokratik rejimlerin analizine odaklanan Bozarslan, Erdoğan ve Putin gibi otokratik liderlerin kendilerini devlet ve millet ile özdeşleştirme stratejilerini incelemektedir.²⁸¹⁷

Öğretim Faaliyetleri

EHESS’te Dersler

Bozarslan, EHESS’te düzenli olarak şu dersleri vermektedir:⁵

“Ortadoğu’da Şiddetin Tarihsel Sosyolojisi”
“Soykırım ve Kitlesel Şiddet Politikaları ve Hafızaları”
ARTESS: Çeviri ve Editörlük

Sciences Po Paris’te Öğretim

Institut d’études politiques de Paris (Sciences Po)’da “Ortadoğu’nun Siyasi Sosyolojisine Giriş” dersi vermektedir.⁵

Misafir Profesörlük

2018-2019: Université libre de Bruxelles’de misafir profesör olarak “1979’un Müslüman Dünyalara Etkisi” konulu dersler verdi.¹⁰¹⁴

Medyada Görünürlük ve Toplumsal Etki

Türk Medyasında Uzman Görüşleri

Bozarslan, Türk medyasında Kürt sorunu, Ortadoğu politikaları ve demokratikleşme konularında sıklıkla görüş bildiren bir uzman olarak öne çıkmaktadır. Özellikle Evrensel, Bianet, Mezopotamya Ajansı gibi yayın organlarında görüşleri yer almaktadır.²⁶²⁷²⁵

Fransız Medyasında Katkıları

Le Monde gazetesine düzenli katkıda bulunan Bozarslan, Fransız kamuoyunda Ortadoğu konularında güvenilir bir ses olarak kabul görmektedir.²⁹²

Uluslararası Konferans ve Paneller

Bozarslan, dünya çapında prestijli üniversite ve araştırma merkezlerinde konferanslar vermektedir. 2024 yılında Rojava Üniversitesi’nin Freedom Lecture Series’inde “21. Yüzyılda Anti-Demokrasi ve Savaş Üzerine Düşünceler” başlıklı konuşması büyük ilgi gördü.²⁸

Kişisel Görüşleri ve Felsefesi

Kürt Meselesi Yaklaşımı

Bozarslan, Kürt meselesini sadece terör veya emperyalizm meselesi olarak görmemekte, bunun yerine tarihsel bir meşruiyete sahip olduğunu savunmaktadır. “Demokratik bir barış rejimi, Kürt meselesinin meşruluğunu tanımadan mümkün değildir” tezi, onun bu konudaki temel yaklaşımını özetlemektedir.²⁶

Şiddet ve Medeniyet Teorisi

Bozarslan’a göre “Medeniyet ne Doğulu ne Batılıdır. Medeniyet ne Hristiyan ne İslamidir, ne Çin ne de Hintlidir. Medeniyet zaman ve mekana güvendir”. Bu perspektif, günümüz çatışmalarının medeniyeti hedef aldığı tezini destekler.²⁸

Türkiye’nin Demokratikleşme İhtiyacı

Bozarslan, Türkiye’nin mevcut siyasi sistemi hakkında “Türkiye toplumunun çökmeye başladığını” belirtmekte ve devletin rasyonalitesinin tamamen imha edildiğini öne sürmektedir. Bu görüş, ülkenin demokratik kurumlarına yönelik endişelerini yansıtmaktadır.³⁰

Akademik Mirası ve Gelecek Perspektifi

Kürt Çalışmalarına Katkısı

Bozarslan, Kürt çalışmalarının akademik bir disiplin olarak gelişmesinde öncü rol oynamıştır. 20-25 yıl öncesinde “Kürt araştırmaları kütüphanesi”nin yüz cilidi aşmadığını, bugün ise her ay onlarca kitap yayınlandığını belirterek bu alandaki gelişmeye katkısını vurgulamaktadır.³¹

Methodolojik Yenilikler

Ortadoğu çalışmalarında şiddet sosyolojisi, karşılaştırmalı tarih ve interdisipliner yaklaşım metodolojilerinin geliştirilmesinde öncülük etmiştir. Bu metodolojik katkıları, gelecek nesil araştırmacılar için önemli bir referans oluşturmaktadır.

Yeni Nesil Araştırmacılara Etkisi

Bozarslan’ın hem EHESS’teki öğretim faaliyetleri hem de uluslararası akademik ağlardaki konumu, Ortadoğu ve Kürt çalışmaları alanında yetişen yeni nesil araştırmacıları doğrudan etkilemektedir. Öğrencileri arasında bu alanlarda uzmanlaşan çok sayıda akademisyen bulunmaktadır.

Sonuç: Entelektüel Portre

Hamit Bozarslan, 1958 Lice doğumlu bir entelektüel olarak, yerel bir Kürt kimliği ile evrensel akademik değerleri başarılı şekilde sentezleyen nadir örneklerden biridir. Paris’teki akademik kariyeri boyunca edindiği uluslararası perspektif, onun Ortadoğu ve Kürt sorununa dair analizlerini daha objektif ve kapsamlı kılmıştır.

Çifte doktora derecesi, prestijli kurumlar nezdindeki görevleri, dünya çapında tanınan eserleri ve süregiden entelektüel üretimi, onu çağdaş Kürt entelektüelleri arasında eşsiz bir konuma yerleştirmiştir. Özellikle şiddet sosyolojisi alanındaki teorik katkıları ve Kürt çalışmalarının akademik dünyada meşru bir disiplin haline gelmesindeki rolü, onun entelektüel mirasının en önemli unsurları olarak öne çıkmaktadır.

Günümüzde 67 yaşında olan Bozarslan, halen aktif akademik üretimi ile Ortadoğu’daki siyasi gelişmeleri analiz etmeye ve gelecek nesil araştırmacıları yetiştirmeye devam etmektedir. Türkiye’deki demokratikleşme tartışmaları ve Kürt meselesi çözüm arayışları bağlamında, onun görüşleri hem akademik çevrelerde hem de siyasi karar vericiler nezdinde önemli bir referans noktası olmaya devam etmektedir.

⁂