Malmîsanij, Mehmet Tayfun veya Mehmet Malmisanlı, 1952 yılında Diyarbakır’ın Pîran ilçesine bağlı Dêran köyünde doğdu. Köyünde geçen çocukluk yıllarının ardından ilk, orta ve lise öğrenimini Diyarbakır’da tamamladı. 1973 yılında Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ni bitirdi. Sekiz yılı aşkın bir süreyle ortaöğretim kurumlarında öğretmenlik yaptı. Öğretmenlik yaptığı dönemde farklı aralıklarla birkaç kez tutuklandı ve cezaevinde kaldı.
12 Eylül 1980 askeri darbesi nedeniyle yurt dışına çıkmak zorunda kalan M. Malmîsanij, 1982’de bir politik mülteci olarak İsveç’e yerleşti. Paris’te Sorbonne Nouvelle Üniversitesi’nin études iraniennes (İrani incelemeler) bölümünde Eski ve Yeni Farsça ile Avesta gibi İrani diller, Uppsala Üniversitesi’nde İrani Diller bölümünde Farsça ve Pehlevice, Borås Üniversitesi’nde Enformasyon Bilimi ve Kütüphanecilik, Linköping Üniversitesi’nde Halk Eğitimi bölümünü okudu. 1998’de Göteborg Üniversitesi’nden master derecesini aldı. 2017’de doktora yaptı.
Modern dönemde Zazaca yazan ilk kişi olarak bilinen Malmisanij, 1979-1980 yıllarında Türkiye’de tamamı Kürtçe çıkan ilk dergi unvanına sahip Tirêj dergisini Kurmancî ve Zazakî olarak yayımladı.İlk Zazaca-Türkçe sözlüğü 1987’de yayımladı.
Mardin Artuklu Üniversitesinde Yaşayan Diller Enstitüsü’nde öğretim görevlisi olarak dersler veren M. Malmîsanij’ın ayrıca birçok Kürtçe dergi ve gazetede yazıları yayımlandı. Malmisanıj’ın bazı eserleri Arapça, Farsça, İsveççe ve Türkçeye çevrildi.
Kaynak: Kürt aydın ve dilbilimci Malmisanıj’ın hayatı belgesel oldu: ‘Mamostayo Bêmamosta’ (artigercek.com)
Birçok gazete ve dergide yazıları yayımlanan Malmisanıj, Tîrêj (İzmir), Hêvî (Paris), Armanc (Stockholm), Çarçira (Stockholm), Wan (Stockholm), Çira (Stockholm) dergilerinde redaktörlük yaptı. 1979-80’de bir grup arkadaşıyla birlikte Tîrêj (Işın) dergisini yayımladı. Bu dergi, Türkiye’de tümüyle Kürtçe olarak yayımlanmış olan ilk sanat ve edebiyat dergisidir. 2003’te İstanbul’da Vate dergisinin baş redaktörü olarak çalıştı.
1995-2001 yılları arasında İsveç’teki Kürt Yazarları Derneği başkanlığını yaptı. Aynı zamanda İsveç Yazarlar Birliği üyesidir.
İstanbul Kürt Enstitüsü, 2007’de Zana Farqînî’ye verdiği Feqî Hüseyin Sağnıç Dil Ödülünü 2008 yılında Kürt tarihçi ve dilbilimci Malmîsanij’a verdi.
Kaynak: Malmisanıj – Biyografya
Dr. M. MALMÎSANIJ’IN KİTAPLARI
İSVEÇÇE
Tayfun, M. [M. Malmîsanij]; Kurdiskt författarskap och kurdisk bokutgivning: bakgrund, villkor, betydelse, Apec, Stockholm, 1998, 64 s.
KIRMANCCA
Malmîsanij; Ferhengekê Kirdkî-Pehlevkî-Kurmanckî, Stockholm, 1997, 38 s.
Malmîsanij (Newe ra nuştox); Pîre û Luye: Folklorê Kurdkî ra, Weqfa Kurdî ya Kulturî li Stockholmê, Stockholm, 2004, [22 s.]
Malmîsanij; Zazaca-Türkçe Sözlük/Ferhengê Dimilkî-Tirkî, Weşanên Jîna Nû, Çapa 1. Uppsala, 1987, 432 s., Çapa 2., Weşanên Deng, İstanbul, 1992, 431 s.
Malmîsanij, M. & Uzun, Mehmet; Rindê Baxçeyê Kaloyî de, Weqfa Kurdî ya Kulturî li Stockholmê, Stockholm, 2004, 28 s.
Malmîsanij, M.; Rindê Heywanan Nas Kena, Weqfa Kurdî ya Kulturî li Stockholmê, Stockholm, 2004, 20 s.
Malmîsanj, M.; Rindê Kincan Xo ra Dana, Weqfa Kurdî ya Kulturî li Stockholmê, Stockholm, 2004, 20 s.
Malmîsanij, M. & Uzun, Mehmet; Rindê û Keyeyê Xo, Weqfa Kurdî ya Kulturî li Stockholmê, Stockholm, 2004, 12 s.
Malmîsanij, M. & Uzun, Mehmet; Rindê Vana Ê Min a, Weqfa Kurdî ya Kulturî li Stockholmê, Stockholm, 2004, 20 s.
Malmîsanij; Folklorê Ma ra Çend Numûney, Çapa 1., Weşanên Jîna Nû, Bällinge-Sweden, Îlon 1991, 319 s., Çapa 2., Embaz Yayınları, [Ankara], [1991], 319 s., Çapa 2.*, Îstanbul, Temmûz 2000, 319 s. [*Herçiqas ke kitabî ser o “Çapa 2.” nuşte yo zî goreyê melumatê ke ma nuştoxî ra girewto, na çape çapa hîrêyin a.-Mutlu Can’ın notu]
Malmîsanij; Mi Şêx Seîd Dî, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2009, 167 s.
Malmîsanij; Herakleîtos, Weşanên Jîna Nû, Uppsala, 1988, 51 s.
KURMANCCA
Tayfun, Mehmet (Malmîsanij); Rêzimana Kirmanckî (Zazakîyê): Berawirdkirin Ligel Kurmancîyê, Senterî Zaxo bo Vekolînên Kurdî, Zaxo, 2018, 467 s.
Malmîsanij, Gotibûn ku…, Weşanxaneyê Vateyî, İstanbul, 2006, 136 s.
TÜRKÇE
Malmîsanij, Abdurrahman Bedirhan ve İlk Kürt Gazetesi Kürdistan Sayı: 17 ve 18, Stockholm, 1992, 138 s.
Malmîsanij, İlk Kürt Gazetesi Kürdistan’ı Yayımlayan Abdurrahman Bedirhan 1868-1936), Vate Yayınevi, İstanbul, 2009, 211 s.
Malmîsanij, Bitlisli Kemal Fevzi ve Kürt Örgütleri İçindeki Yeri, 1. Baskı, Stockholm, 1993, 152 s., 2. Baskı, Fırat Yayınları, İstanbul, 1993, 158 s.
Malmîsanij, Bu Kürtleri Nereden Çıkardın İsmail Beşikçi?, 1. Baskı: Vate Yayınevi, İstanbul, 2009, 127 s., 2. Baskı, Vate Yayınevi, İstanbul, 2011, 115 s.
Malmîsanij, Cızira Botanlı Bedirhaniler ve Bedirhani Ailesi Derneği’nin Tutanakları, [1. Baskı], Weşanên Apec, Stockholm, 1994, 320 s.; 2. Baskı, Avesta Yayınları, İstanbul, 2000, 312 + 32 s.; 3. Baskı, Avesta Yayınları, İstanbul, 2009, 414 s.
Malmîsanij, Diyarbekirli Cemilpaşazadeler ve Kürt Milliyetçiliği, Avesta Yayınları, İstanbul, 2004, 507 s.
Malmîsanij, İlk Legal Kürt Öğrenci Derneği Kürt Talebe-Hêvî Cemiyeti, Avesta Yayınları, İstanbul, 2002, 319 s.
Malmîsanij, Kırd, Kırmanc, Dımıli veya Zaza Kürtleri, Deng Yayınları, İstanbul, 1996, 88 s.
Malmîsanij, Kürt Teavün ve Terakki Cemiyeti ve Gazetesi, 1. Baskı, Weşanên Apec, Stockholm, 1998, 158 s., 2. Baskı, Avesta Yayınları, İstanbul, 1999, 192 s.
Malmîsanij, Said-i Nursi ve Kürt Sorunu, 1. Baskı, Weşanên Jîna Nû, Uppsala, 1991, 149 s., 2. Baskı, Doz Yayınları, İstanbul, 1991, 147 s.
Malmîsanij, Yirminci Yüzyılın Başında Diyarbekir’de Kürt Ulusçuluğu (1900-1920), Vate Yayınevi, İstanbul, 2010, 159 s.
Malmîsanij, Yüzyılımızın Başlarında Kürt Milliyetçiliği ve Dr. Abdullah Cevdet, Weşanên Jîna Nû, Uppsala, 1986, 124 s.
Malmîsanij, M.; 1925’ten Önce Ayrılma Taraftarı Kürt Örgütleri, Vate Yayınevi, İstanbul, 2020, 182 s.
Malmîsanij, M.; Antikürdolojiden Kürdolojiye Giden Yol ve İsmail Beşikçi, Vate Yayınevi, İstanbul, 2010, 73 s.
Malmîsanij, M.; Kurmancca İle Karşılaştırmalı Kırmancca (Zazaca) Dilbilgisi, Vate Yayınevi, İstanbul, 2015, 302 s.
Malmîsanij, M.; Kürtçede Ses Değişimi, Vate Yayınevi, İstanbul, 2013, 170 s.
Malmîsanij, M.; Türkiye ve Suriye’de Kürtçe Kitap Yayımcılığının Dünü ve Bügünü, Vate Yayınevi, İstanbul, 2006, 168 s.
Tayfun, Mehmet (Malmîsanij); Rêzimana Kirmanckî (Zazakîyê) Berawirdkirin Ligel Kirmancîyê, Senterê Zaxo bo Vekolînên Kurdî/Zankoya Zaxo, Zaxo, 2018, 467 s.
BAŞKA YAZARLARLA BİRLİKTE YAZDIKLARI KIRMANCCA KİTAPLAR
[Malmîsanij & Grûba Xebate ya Vateyî]; Derheqê Kirmanckî (Kirdkî) de Kombîyayîşê II.ê Stockholmî, Uppsala, 1997, 16 s.
[Malmîsanij & Grûba Xebate ya Vateyî]; Derheqê Rastnuştena Kirdkî (Kirmanckî) de Kombîyayîşê Stockholmî, Uppsala, 1996, 16 s.
Malmîsanij & Grûba Xebate ya Vateyî; Ferhengê Kirmanckî (Zazakî)-Tirkî/Kırmancca (Zazaca)-Türkçe Sözlük, Weşanxaneyê Vateyî,Çapa 5., Îstanbul, 2016, 939 s.
Malmîsanij & Vate Çalışma Grubu; Türkçe-Kırmancca (Zazaca) Sözlük/Ferhengê Tirkî-Kirmanckî (Zazakî), Vate Yayınevi, 5. basım, İstanbul, 2019, 412 s.
Malmîsanij & Grûba Xebate ya Vateyî, Rastnuştişê Kirmanckî (Zazakî), Çapa 1., Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2005, 110 s.
Malmîsanij & Grûba Xebate ya Vateyî, Rastnuştişê Kirmanckî (Zazakî), Çapa 2., Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2012, 109 s.
Kurdî 6 Zazakî, MEB Yayınları, Ankara, 2016, 119 s.
Kurdî 7 Zazakî, MEB Yayınları, Ankara, 2016, 110 s.
BAŞKA YAZARLARLA ORTAK KURMANCCA KİTAPLARI
Malmîsanij & Komxebata Kurmancîyê; Rêbera Rastnivîsînê, Weqfa Mezopotamyayê, Diyarbakır, 2019, 229 s.
Malmîsanij & Lewendî, Mahmûd; Li Kurdistana Bakur û li Tirkiye Rojnamegeriya Kurdî [-I], Weşanên Jîna Nû, Uppsala, 1989, 309 s.
Malmîsanij & Lewendî, Mahmûd; Li Kurdistana Bakur û li Tirkiye Rojnamegeriya Kurdî (1908-1992)-II, Weşanên Jîna Nû, Uppsala, 1992, 163 s.
Malmîsanij & Lewendî, Mahmûd; Li Kurdistana Bakur û li Tirkiyê Rojnamegeriya Kurdî (1908-1992), Öz-Ge Yayınları, Ankara, 1992, 464 s.
TÜRKÇEYE ÇEVİRDİĞİ KİTAP
Paşa, İhsan Nuri; Kürtlerin Kökeni, Türkçesi: M. Tayfun, 1. Baskı, Yöntem Yayınları, İstanbul, 1977, 205 s., 2. Baskı, Doz Yayınları, İstanbul, 1991, 173 s.
TRANSKRİBE ETTİĞİ KİTAPLAR
TRANSKRİBE ETTİĞİ KIRMANCCA KİTAPLAR
Efendî[yo] Babij, Usman; Biyîşê Pêxemberî (Mewlûda Nebî), Hêvî: Kovara Çandîya Giştî, Hejmar: 4, Parîs, Îlon 1985, s. 98-110
Fırat, Şêx Selaheddîn, “Beyatname”, [Bi alfabeya kurdkî nuştox: Malmîsanij], Vate: Kovara Kulturî, Hûmare: 16, Skärholmen-Sweden, Zimistan 2002, s. 10-14
Xasî, Ehmedê; Mewlîdê Nebî, Hêvî: Kovara Çandîya Giştî, Hejmar: 4, Parîs, Îlon 1985, s. 75-97
ÇEVRİLMİŞ KİTAPLARI
ARAPÇAYA ÇEVRİLMİŞ KİTAPLARI
Malmîsanij, El-Bedirxanîyyûn fî Cezîret Botan Wesaîqu Cem‘yyete’l-‘Aîlîyye’l-Bedirxanîyye, Terceme: Gulbuhar Bedirxan & Dilawer el-Zengî, Beyrût, 1998
Malmîsanij, Bedirxanîyyû Cezîret Botan we Mehadir Ictima‘at el-‘Aîlîyye el-Bedirxanîyye, Terceme: Şukûr Mustefa, Wezaret el-Seqafe, Erbîl, 1998
Malmîsanij, El-Qewmîyye’l-Kurdîyye we D. ‘Ebdellah Cewdet fî Metle‘î’l-Qernî’l-‘Işrîn, Terceme: Şukûr Mustefa, Dar el-Aras, Erbîl, 2000
Aîletu Cemîl Paşa el-Diyarbekrî we Nidalu’l-Qewmî’l-Kurdî, Terceme: Feyzullah Brayîmxan & Dilşa Yûsîf, Wezaret el-Seqafe, Erbîl, 2007
İNGİLİZCEYE ÇEVRİLMİŞ KİTABI
Malmîsanij, The Past and the Present of Book Publishing in Kurdish Language in Turkey and Syria, Vate Yayınevi, İstanbul, 2007
KURMANCCAYA ÇEVRİLMİŞ KİTABI
Malmîsanij, Cemîlpaşazadeyên Diyarbekirî û Neteweperweriya Kurdî, Wergerandina ji tirkî: Roşan Lezgîn, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2008, 488 s.
ORTA KÜRTÇEYE (SORANCAYA) ÇEVRİLMİŞ KİTAPLARI
Malmîsanij, Binemaley Cemîlpaşa Diyarbekirî û Kurdayetî, Wergêrranî: Dilşa Yûsif & Feyzullah Birayîmxan, Wezaret el-Seqafe, Erbîl, 2007
Malmîsanij, Cemîyetî Teawun we Tereqqîy Kurd û Rojnamekey, Wergêrranî: Ziryan Rojhelatî, Binkey Jîn, Silêmanî, 2007 1998
Malmîsanij, Civata Hêvî Telebeyê Kurdan (1912-1922), Wergêrranî: Ziryan Rojhelatî, Binkey Jîn, Silêmanî, 2008
Malmîsanij, Pêgey Kemal Fewzî Bitlîsî le Rêkxirawekanî Kurd da, Wergêrranî: Ziryan Rojhelatî, Binkey Jîn, Silêmanî, 2007 1998
REDAKTE ETTİĞİ KİTAPLAR
KIRMANCCA
Aydın, Sevîm; Deyîrbazê Dêrsimî Saît Bakşî, Weşanxaneyê Roşna, Dîyarbekir, 2013, 40 s.
Berz, Koyo; Na Xumxum a, Jina Nû Yayınları, Uppsala-Sweden, 1988, 213 s.
Bîngol, Aydin (Newe ra nuştox); Kejê, Weqfa Kurdî ya Kulturî li Stockholmê, Stockholm, 2005, [20 s.]
Can, Mutlu; Bîblîyografyaya Kirmanckî (Zazakî) [1963-2017], Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2018, 465 s.
Grûba Xebate ya Vateyî; Nika Wextê Huyayîşî yo, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2008, 86 s.
Kurij, Seyîdxan (Newe ra nuştox); Filît û Gulîzar, Weqfa Kurdî ya Kulturî li Stockholmê, Stockholm, 2004, [28 s.]
Kurij, Seyîdxan; Wayê Hot Birayûn: Sanikan û Deyîranê Çewlîgî ra, Weşanên Arya, Îstanbul, 2002, 128 s.
Lîcokic, Mihanî; Sanikan û Deyîranê Licê ra, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2007, 111 s.
Özyurt, Hamdi (Amadekerdox); Vîrê Sedefa Welê Bazare ra, Stockholm, 2000, 61 s.
Özyurt, Hamdî (Arêkerdox); Dîvdîv: Sanika Şarî, Weşanên Arya, Îstanbul, 2002, 21 s.
Sanikê Vateyî, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2009, 163 s.
Veng û Vate, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2009, 190 s.
Yazar, Îdrîs; Deyîranê Qerebegan û Sîwanî Ser o, Weşanxaneyê Vateyî, İstanbul, 2020, 319 s.
Yıldız, Pınar; Mehelî û Kirmanckîya Înan, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2017, 152 s.
Zîlan, Bîlal; Di Kitabê Muhemmedê Şêx Ensarî: “Raro Raşt” û “Meʿlûmatê Dînîye” (Metn û Cigêrayîş), Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2017, 224 s.
KURMANCCA
Andranîk, Dêrsim: Rêwîtî û Erdnîgarî, Wergera ji ermenîya kevin: Têmûrê Xelîl, Redaktekirin: Kemal Burkay û Malmîsanij, Weşanên Deng, Dîyarbekir, 2009, 180 s.
Ji bo Rastnivîsînê Ferhenga Kurdî (Kurmancî-Tirkî)/Doğru Yazım İçin Kürtçe (Kurmancca)-Türkçe Sözlük, Amadekarê weşanê / Yayıma hazırlayan: M. Malmîsanij, Weşanxaneya Rûpelê, İstanbul, 2012, 307 s.
Ji bo Rastnivîsînê Ferhenga Kurdî (Kurmancî-Tirkî) ya Nû/Doğru Yazım İçin Kürtçe (Kurmancca)-Türkçe Yeni Sözlük, Amadekarê weşanê / Yayıma hazırlayan: M. Malmîsanij, Weşanxaneya Rûpelê, İstanbul, 2018, 539 s.
TÜRKÇE
Celadet Âli Bedirhan, Günlük Notlar (1922-1925), Dilini sadeleştirerek yayıma hazırlayan: Malmîsanij, [1. Baskı], Apec Tryck & Förlag, Stockholm, 1995, 76 s., 2. Baskı, Avesta Yayınları, İstanbul, 1997, 79 s.
YAYIMA HAZIRLADIĞI DERGİ TIPKIBASIMI
Dicle-Fırat No: 1-8 (1962-1963), Tıpkıbasım: Apec Yayınları, Stockholm, 1997, 64 s.
Kaynak: Dr. M. Malmîsanij – Vate Yayıncılık (vatekitab.com.tr)