Mesut Yeğen – KurdsWiki

Mesut Yeğen, 1964 yılında Urfa’nın Siverek ilçesinde doğmuştur. 28 Haziran 1963 doğum tarihi de kaynaklarda geçmektedir. Doğum yeri olarak hem Siverek hem de bu tarihlerin farklı versiyonları akademik kaynaklarda yer almaktadır. Türk vatandaşı olan Yeğen, orta öğrenimini Ankara Atatürk Lisesi’nde tamamlamıştır.¹²³⁴

Eğitim Hayatı

Lisans ve Yüksek Lisans

Mesut Yeğen, yükseköğrenim hayatına Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Sosyoloji Bölümü’nde başlamıştır. 1986 yılında lisans derecesini, 1989 yılında ise yüksek lisans derecesini aynı bölümden almıştır.²³¹

Doktora

Doktora eğitimi için İngiltere’ye giden Yeğen, Essex Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nden 1994 yılında doktora derecesini almıştır. Bu dönemde 1992-1993 yılları arasında aynı üniversitede öğretim görevlisi olarak da çalışmıştır.³¹²

Akademik Kariyeri

Öğretim Üyeliği Geçmişi

Mesut Yeğen’in akademik kariyeri çeşitli üniversitelerde geçmiştir:

1995-1996: Anadolu Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde Yardımcı Doçent⁵³
1996: ODTÜ Sosyoloji Bölümü’nde Öğretim Görevlisi³
1997: ODTÜ Sosyoloji Bölümü’nde Yardımcı Doçent³
2002: ODTÜ Sosyoloji Bölümü’nde Doçent³
2010 ve sonrası: İstanbul Şehir Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde Profesör⁶¹²³

ODTÜ’deki Akademik Dışlanma Olayı

2007 yılında ODTÜ’deki profesörlük başvurusu, kurumsal dışlama iddialarıyla gölgelenmiştir. Yeğen’in profesörlük başvurusu 16 ay boyunca askıda kalmış ve sonunda reddedilmiştir. Bu süreçte, bölümün önerdiği jüri listesinin rektörlük tarafından değiştirilerek, Yeğen’i engelleyecek şekilde yeni bir jüri oluşturulduğu iddia edilmiştir. Bu olay, Türkiye akademisyenliğinde yaşanan siyasi ve ideolojik ayrımcılığın önemli bir örneği olarak literatüre geçmiştir.⁷

Misafir Araştırmacılık

Yeğen, kariyeri boyunca çeşitli prestijli kurumlarda misafir araştırmacı olarak bulunmuştur:

2001: University of Warwick, Centre for Research in Ethnic Relations’ta misafir araştırmacı³
2001: University of Essex, Centre for Theoretical Studies’te misafir araştırmacı³

Akademik Çalışma Alanları ve Uzmanlık

Mesut Yeğen’in temel araştırma alanları şunlardır:¹²³

Türk milliyetçiliği
Kürt sorunu ve Kürt meselesi
Türkiye’de yurttaşlık meseleleri
Milliyetçilik teorisi
Söylem analizi
Etno-politik meseleler
Vatandaşlık çalışmaları

Yayımlanmış Eserleri

Kitapları

“Devlet Söyleminde Kürt Sorunu” (İletişim Yayınları, 1999)²⁵¹
– Türkiye’nin Kürt meselesine devlet perspektifinden yaklaşımını inceleyen temel eser
– Cumhuriyet döneminde devletin Kürt sorunu algısının tarihsel analizi
“Müstakbel Türk’ten Sözde Vatandaşa: Cumhuriyet ve Kürtler” (İletişim Yayınları, 2006)⁸¹²
– Cumhuriyet döneminde Kürtlerin statü değişimini ele alan kapsamlı çalışma
– Türk milliyetçiliği ve Kürt sorununun ilişkisel analizi
“Son Kürt İsyanı” (İletişim Yayınları, 2011)⁹¹²
– Kürt meselesinin temel sorularına yalın yaklaşım
– Kürtçe eğitim ve demokratik özerklik gibi güncel tartışmaları ele alma
“İngiliz Belgelerinde Kürdistan 1918-1958” (Dipnot Yayınları, 2012)¹⁰¹²
– İngiliz arşiv belgelerinden hareketle Kürdistan’ın modern tarihine ışık tutma
– Birinci Dünya Savaşı sonrası dönemde İngiltere’nin Kürdistan politikası
“Kürtler Ne İstiyor? Kürdistan’da Etnik Kimlik, Dindarlık, Sınıf ve Seçimler” (İletişim Yayınları)¹¹²
– Uğraş Ulaş Tol ve Mehmet Ali Çalışkan ile birlikte yazılan saha araştırması
– Kürt seçmen davranışı ve siyasi tercihlerinin analizi

Uluslararası Yayınları

Yeğen’in İngilizce makaleleri prestijli dergilerde yayımlanmıştır:

“Prospective-Turks” or “Pseudo-Citizens:” Kurds in Turkey (Middle East Journal, 2009)¹²
The Turkish state discourse and the exclusion of Kurdish identity (Turkey, 2014)¹³

Editörlük ve Dergi Faaliyetleri

Kürt Tarihi Dergisi

Mesut Yeğen, Kürt Tarihi Dergisi‘nin baş editörlüğünü yapmaktadır. Bu dergi, Kürtlere ve Kürdistan’a dair Türkçe bilgiyi yaygınlaştırmayı hedefleyen akademik bir yayındır. Dergi hakkında editöryel yaklaşımını şöyle özetlemektedir:¹⁴⁶

“Kürt Tarihi dergisi Kürtlere ve Kürdistan’a dair bilgiyi çoğaltma ve derinleştirme serüvenine popüler bir tarih dergisi olarak katılmayı hedefliyor.”

Diğer Akademik Görevleri

Mürekkep Dergisi yayın kurulu üyeliği¹⁵¹⁶
Çeşitli akademik kurullar ve komisyonlarda görevler

Güncel Faaliyetleri ve Kurum Bağlantıları

Reform Enstitüsü

Yeğen, Reform Enstitüsü Demokratikleşme Programı Direktörü olarak görev yapmaktadır. Bu kapsamda, Türkiye’nin demokratikleşme süreçleri ve seçmen eğilimleri üzerine detaylı araştırmalar yürütmektedir.¹⁷¹⁸

TESEV İş Birlikleri

Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV) ile iş birliği içinde çeşitli projelerde yer almıştır. Özellikle Kürt meselesi, demokratikleşme ve toplumsal algı araştırmaları konularında katkılarda bulunmuştur.¹⁹

Ödüller ve Burslar

Mesut Yeğen, akademik kariyeri boyunca çeşitli prestijli ödül ve burslar almıştır:³

Turkish Academy of Sciences Research Grant (2002)
British Council Research Grant (2001)
Outstanding Faculty Award – ODTÜ Fen-Edebiyat Fakültesi’nde en başarılı %20’lik dilim (1999)
Fuller Foundation Research Grant (1992)
21st Century Trust Grant – İnsan Hakları konulu workshop için Oxford (1991)
British Council Ph.D. Scholarship (1989)

Medya ve Kamuoyu Faaliyetleri

Televizyon ve Söyleşiler

Mesut Yeğen, Türkiye’nin önde gelen medya kuruluşlarında düzenli olarak görüşlerini paylaşmaktadır:

Medyascope TV – Düzenli program konukluğu²⁰²¹
Hemhâl TV – Kürt siyaseti ve Türkiye analizi⁶
Evrensel Gazetesi – Anayasa ve siyaset üzerine yorumlar²²
Rudaw TV – Kürt siyaseti ve seçim analizleri²³

Yazarlık Faaliyetleri

Perspektif.online – Düzenli köşe yazarlığı²⁴²⁵
T24 Gazetesi – Siyaset analizi yazıları¹⁷
Birikim Dergisi – Akademik katkılar¹

Siyasi Görüşleri ve Yaklaşımları

Kürt Meselesi Yaklaşımı

Yeğen’in Kürt meselesine yaklaşımı, sorunu etnik değil siyasi bir mesele olarak tanımlamasına dayanır:²⁶

“Kürt meselesi etnik bir mesele değil. Etnik referansları olan siyasi bir mesele… Kürt meselesi, kürtlerin yaklaşık üçte birini Cumhuriyet’in önerdiği ‘türkleşmeye dayalı ulusal topluluk’ fikrine itiraz etmeye ikna eden bir siyasi faaliyetin sonucu.”²⁶

Milliyetçilik Analizi

Türk milliyetçiliğini tarihsel bağlamda analiz eden Yeğen, milliyetçiliğin Türkiye’deki dönüşümünü önemli bir araştırma konusu haline getirmiştir. Özellikle AKP dönemi siyasetini “hiperseküler İslamcılık” kavramıyla açıklamaya çalışır.²⁰¹⁷

Demokratikleşme Perspektifi

Türkiye’nin demokratikleşme sürecine dair görüşleri, kurumsal reformların yanında toplumsal zihniyet dönüşümünün önemini vurgular.²⁷

Çağdaş Türkiye Siyasetine Dair Değerlendirmeleri

2023 Seçimleri Analizi

2023 genel ve cumhurbaşkanlığı seçimlerine dair analizlerinde, Kürt seçmenin tercihlerini ve HDP’nin konumunu detayı bir şekilde ele almıştır.¹¹²³

Çözüm Süreci ve Barış Müzakereleri

Kürt meselesinin çözümü konusunda, taraflar arası diyalog ve müzakere süreçlerinin önemini vurgulayan bir yaklaşım benimser.²⁸²⁹

Akademik Etkisi ve Alıntılanma

Mesut Yeğen’in akademik çalışmaları, Türkiye’deki Kürt çalışmaları alanının temel referans kaynakları arasında yer almaktadır. Google Scholar profiline göre, çalışmaları uluslararası akademik çevrelerce yoğun şekilde alıntılanmaktadır.³⁰¹²¹³

Uluslararası Tanınırlık

Özellikle “Prospective-Turks” makalesi, Türkiye’deki vatandaşlık çalışmaları literatüründe sıklıkla atıf yapılan bir kaynak haline gelmiştir.³¹¹²

Güncel Projeleri

Gençlik Araştırmaları

2024-2025 döneminde “Understanding the Youth in Turkey: Democracy and Political Values” projesi kapsamında Türk gençliğinin demokratik değerlere yaklaşımını araştırmaktadır.³²

Kürt Araştırmaları

CORE Research Institute işbirliğiyle yürütülen çalışmalarda Kürt toplumunun siyasi eğilimleri ve demokratik katılım düzeyleri üzerine araştırmalar yapmaktadır.³²

Sosyal Medya ve Dijital Varlığı

Mesut Yeğen, Academia.edu platformunda aktif bir profil sürdürmekte ve akademik çalışmalarını paylaşmaktadır. 2600’ün üzerinde takipçisiyle akademik camiadaki etkisini dijital platformlara da taşımıştır.³³

Önemi ve Akademik Mirası

Mesut Yeğen, Türkiye’de Kürt çalışmaları alanının öncü isimlerinden biridir. Özellikle devlet söylemi analizi ve milliyetçilik çalışmalarıyla, Türkiye’nin etno-politik meselelerini anlamaya dair önemli katkılar sağlamıştır.

Metodolojik Katkıları

Söylem analizi yöntemini Türkiye’deki siyasi meseleler üzerine sistematik olarak uygulayan ilk akademisyenlerden biridir. Bu metodolojik yaklaşım, sonraki nesil araştırmacılar için örnek teşkil etmiştir.⁵

Siyaset Bilimi Literatürüne Katkısı

Türk siyasetinin “kategorik inkâr” kavramından “müstakbel Türk” ve “sözde vatandaş” kavramlarına uzanan terminolojik çerçevesi, akademik literatürde yaygın olarak kullanılmaktadır.⁸

Mesut Yeğen, hem akademik çalışmaları hem de kamusal alandaki faaliyetleriyle, Türkiye’nin en karmaşık toplumsal meselelerinden biri olan Kürt sorununun anlaşılması ve çözüm arayışlarına önemli katkılar sağlamaya devam etmektedir.

⁂