Prof. Dr. Jan İlhan Kızılhan

Jan İlhan Kızılhan, 1966 yılında Batman’da doğmuş Kürt asıllı Alman psikolog, akademisyen ve yazardır. Büyükbabası Müslüman olmayı kabul etmediği için öldürülen bir aileden gelen Kızılhan, 1971 askeri darbesi sonrası Kürtçe konuşmaması konusunda uyarılan çocukluğunu yaşamıştır. 1973 yılında henüz 7 yaşındayken ailesiyle birlikte Almanya’ya göç etmiştir.¹²³

Eğitim Hayatı

Lisans Eğitimi

1988-1993 yılları arasında Bochum Üniversitesi’nde psikoloji ve sosyoloji bölümünü tamamlamıştır.⁴¹

Yüksek Lisans ve Doktora

Georgetown Üniversitesi (Washington/ABD)’nde psikoloji eğitimi almış⁵¹
Los Angeles’ta İnsan Hakları Hukuku Projesi’nde akademik yardımcı psikolog olarak çalışmıştır¹
1999 yılında Konstanz Üniversitesi’nde “Magna cum laude” derecesi ile psikoloji doktorasını tamamlamıştır⁴¹
Göttingen Üniversitesi’nde Doğu Bilimi alanında da doktora yapmıştır⁵

Mesleki Sertifikasyonlar

Tübingen Akademisi’nde (TAVT) psikolojik psikoterapist olarak mesleki eğitim almış ve lisans sahibidir.¹

Akademik Kariyeri

Profesörlük ve Yöneticilik Görevleri

2010’dan günümüze: Baden-Württemberg Kooperatif Devlet Üniversitesi Villingen-Schwenningen’de Sosyal Çalışma Profesörü⁵¹
2016’dan günümüze: Mediclin Klinik Donaueschingen’de Transkültürel Psikosomatik Bölüm Başkanı⁶⁷
2016’dan günümüze: Duhok Üniversitesi’nde Psikoterapi ve Psikotravmatoloji Enstitüsü Kurucu Dekanı⁴⁵
2018’den günümüze: Baden-Württemberg Devlet Üniversitesi’nde Transkültürel Sağlık Bilimleri Enstitüsü Direktörü⁵⁴

Diğer Akademik Pozisyonlar

2006’dan itibaren Freiburg Üniversitesi Psikoloji Enstitüsü Göç ve Rehabilitasyon Çalışma Grubu Proje Müdürü¹
2013’ten itibaren Ruh Sağlığı ve Bağımlılık Bölümü Sosyal Hizmetler Başkanı¹
2014’ten itibaren Göttingen Üniversitesi Yeni İran ve İslam Çalışmaları Bölümü üyesi⁴
Bern Üniversitesi, Saarland Üniversite Hastanesi ve Tübingen Üniversitesi’nde öğretmenlik yapmaktadır⁸

Öne Çıktığı Alanlar

Uzmanlık Alanları

Prof. Kızılhan’ın temel araştırma alanları şunlardır:⁹⁸

Psikotravmatoloji – Travma sonrası stres bozukluğu tedavisi
Transkültürel psikiyatri – Kültürlerarası ruh sağlığı hizmetleri
Psikosomatik tıp ve psikoterapi
Transkültürel sağlık araştırmaları
Terörizm ve radikalizm psikolojisi
Şiddet önleme – Aile içi şiddet, yapısal şiddet, politik şiddet, terör ve savaş

Ezidi Kadınlarına Yönelik Özel Çalışmalar

Prof. Kızılhan, 2014 yılında IŞİD’in Şengal’e saldırısından sonra gerçekleştirdiği çalışmalarla uluslararası tanınırlık kazanmıştır:²³

Baden-Württemberg Özel Kota Projesi’nin başyönetmeni olarak görev yapmıştır¹⁰¹¹
2014-2015 yılları arasında sürekli Kürdistan Bölgesi’nde bulunmuş ve travma yaşamış kişilere psikolojik destek sağlamıştır¹¹
1.100 Ezidi kadın ve çocuğun Almanya’ya getirilmesini ve tedavi edilmesini sağlamıştır³²¹¹
Baden-Württemberg eyaleti bu program için 95 milyon dolar bütçe ayırmıştır²

Klinik Başarılar

Programdaki kadınların çoğu 16-20 yaş arasındaydı ve en genç hasta 8 yaşındaydı. Sadece 60 kişi hastanede uzun vadeli psikoterapi görmüş, kalanların tamamı ayakta tedavi edilmiştir. Projede yer alan çocuklar okula gitmiş, kadınlar Almanca öğrenmiş ve bazı genç kadınlar meslek eğitimine başlamıştır.¹²²

Eserler ve Yayınları

Prof. Kızılhan oldukça üretken bir yazar ve araştırmacıdır:

Kitapları

25’ten fazla kitap yayınlamıştır¹³⁸
“IŞİD’in Psikolojisi” – Almanya’da çok satan kitaplar arasında yer almıştır³
“Dilân – Ein Wimpernschlag für die Ewigkeit” – Lezbyen bir Müslüman kadının IŞİD’e karşı mücadelesini konu alan roman¹⁴
“Gewalt im Namen der Ehre: Die Psychologie hinter Ehre, Sexualität, Religion und Terror” – Namus cinayetlerinin psikolojisi üzerine¹⁵¹⁶
“Travma Çalışma Kitabı” – Psikoterapi öğrencileri ve uygulayıcıları için¹⁷¹⁸

Akademik Yayınları

120’den fazla uluslararası dergilerde araştırma makalesi yayınlamıştır⁸⁹
180’i aşkın bilimsel araştırma ve çalışması bulunmaktadır³
Birçok uluslararası dergide hakemlik yapmaktadır⁸

Son Dönem Önemli Yayınları (2016 sonrası)

“Posttraumatic Stress Disorder among Yazidi Who Were Survivors” (2020)⁹
“The psychological impact of COVID-19 in a refugee camp in Iraq” (2020)⁹
“Cultural Aspects of Emotions in Psychotherapy in Family Oriented Societies” (2020)⁹
“Impact of Sexual Violation of ISIS Terror against Yazidi Women after Five Years” (2020)¹⁹

Ödüller ve Tanınırlık

Almanya’dan Aldığı Ödüller

2025: Federal Liyakat Nişanı (Bundesverdienstkreuz) – Almanya’nın en yüksek devlet ödülü, Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock tarafından takdim edildi²⁰²¹¹¹
2016: Baden-Württemberg Eyaleti Hizmet Madalyası – Savaş kurbanlarının hakları için girişimleri nedeniyle⁶

Uluslararası Ödüller

2017: Ramer Award for Courage in the Defence of Democracy⁶⁵
2016: Geneva Summit for Human Rights and Democracy – International Women’s Rights Award²²⁵
2014: Razi Award – International Association for Medicine and Psychotherapy (İran)⁵

Faaliyetleri ve Görüşleri

Transkültürel Psikosomatik Yaklaşımı

Prof. Kızılhan, özellikle göçmenlerin tedavisinde kültürel köklere odaklanan tedavi yaklaşımını benimser. Hastalarla dil, inanç ve ahlaki değerler üzerinden kurulan köprünün tedavinin başlangıcında dikkate alınması gerektiğini vurgular.⁶

Travma Tanımlamaları

Kızılhan, travmayı farklı boyutlarda ele alır:¹³

Bireysel travma – Kişisel deneyimler
Kolektif travma – Toplumsal yaşantılar
Tarihsel travma – Kuşaklararası aktarım
Transgenerasyonel travma – Nesiller arası geçiş

Ezidi Toplumu Hakkındaki Görüşleri

Prof. Kızılhan, Ezidi kadınlarının güçlü olduğunu ve bunun kuşaklararası travma deneyiminden kaynaklandığını belirtmektedir. Ezidilerin 74. soykırımlarını yaşadıklarını ve kolektif olarak bu duruma hazırlıklı olduklarını, böylece özel bir kalıtsal dayanıklılık geliştirdiklerini ifade eder.¹²²²

Önemi ve Etkileri

Bilimsel Katkıları

Kültürlerarası psikiyatri alanında 20 yılı aşkın deneyimi⁸⁶
Avrupa, Afrika ve Orta Doğu’da silahlı kuvvetlere travma ve cinsel ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet (SGBV) konularında eğitim vermiştir⁸
Almanya ve yurt dışında travma tedavisi ve şiddet önleme konseptleri geliştirmiştir⁸

Toplumsal Etkileri

Ezidilerin havarisi olarak tanınmaktadır³
Alman doktorların özel hasta gruplarının sağlığına ilişkin hassasiyetini artırmıştır⁶
IŞİD kurbanlarının tedavisinde yenilikçi yöntemler geliştirmiştir
Nadia Murad gibi Nobel Barış Ödülü sahibi aktivistlerin de tedavi sürecinde yer almıştır¹¹¹²

Duhok Üniversitesi’ndeki Çalışmaları

2017 yılında kurduğu Psikoterapi ve Psikotravmatoloji Enstitüsü aracılığıyla:²³

Master of Advanced Studies in Psychotherapy and Psychotraumatology programı başlatılmıştır
İki kohort öğrenci mezun olmuş, üçüncü kohort 2023’te mezun olması bekleniyordu
Yerel uzmanların profesyonel düzeyde eğitim almasını sağlamıştır
Kültüre uyarlanmış kanıt temelli yöntemlerle sürdürülebilir uzun vadeli yapılar oluşturmuştur

Güncel Durumu ve Gelecek Planları

Prof. Dr. Jan İlhan Kızılhan, 2025 itibarıyla aktif olarak:

Baden-Württemberg’de transkültürel psikosomatik kliniğini yönetmektedir
Duhok’taki enstitüsünde yaklaşık 12.000-13.000 kişiye psikolojik destek sağlandığını belirtmektedir¹¹
Federal Liyakat Nişanı’nı aldıktan sonra “araştırma, insani ve psikolojik alanlardaki çalışmalarına devam etmek” için teşvik aldığını ifade etmiştir²⁰
Suriye gibi diğer çatışma sonrası bölgelerde çalışmalarını sürdürme planları bulunmaktadır²¹

Prof. Kızılhan’ın çalışmaları, sadece bireysel tedavi alanında değil, aynı zamanda diplomasi ve uzlaşma için umut olarak değerlendirilmekte ve travma tedavisinin soykırım ve suçların nesiller boyu sürmemesi için kritik önemde olduğu vurgulanmaktadır.²⁴²⁰

⁂