Sefqan Orkêş

Sefqan Orkêş (Sefqan Orkeş), Kürt müziğinin çağdaş temsilcilerinden biri olan Suriyeli Kürt sanatçıdır. 1976 yılında Suriye’nin Amude kentinde doğan Sefqan Orkêş, aslen Mardin’deki Ömeryan aşiretine mensuptur. Ömeryan Aşireti, yüzölçümü ve köy sayısı bakımından Mardin ili içerisinde en büyük aşiretler arasında yer alan köklü bir Kürt aşiretidir.¹²³

Sefqan Orkêş, 40’lı yaşlarının üzerinde olan ve Altan Tan’ın tabiriyle “kendinden en az 15-20 yaş küçük” bir sanatçıdır. Amude’da doğup büyüyen sanatçı, günümüzde Rojava’da yaşamaktadır ve çalışmalarını sürdürmektedir.¹

Müzik Kariyeri ve Eserleri

Diskografi ve Albümleri

Sefqan Orkêş’in müzik kariyerinde birçok önemli eser bulunmaktadır. En bilinen albümlerinden biri “Par min gulê dî” (2020) albümüdür. Bu albümde şu parçalar yer almaktadır:⁴⁵⁶

Helanê⁷⁸
Par min gulê dî⁵
Silavên Te⁴
Nuranî⁴
Yara Min⁴
Çavê Te⁴
Dur Mekeve⁴
Evîn⁴
Pirs⁴
Ey Welato⁴

Popüler Şarkıları

Sanatçının en sevilen eserleri arasında şu parçalar bulunmaktadır :⁹⁸

Li Qamishlo (Live)
Çaxa Min Dil Da Te
Ahenga Qamişlo (Live)
Zimanê kurdî (Live)
Hêvîdarim (Live)
Şikrayê¹⁰
Evdaliye Kevokım¹¹
Malamın (2023)

Müzik Yapımcılığı

Sefqan Orkêş aynı zamanda Saz Orkêş adlı prodüksiyon şirketi altında müzik yapımcılığı da yapmaktadır. Bu şirket aracılığıyla kendi eserlerini prodüktör olarak da üretmektedir.¹²⁶⁷

Kürt Müziğindeki Önemi ve Katkıları

Kültürel Arşivcilik Çalışmaları

Sefqan Orkêş’in Kürt müziğindeki en önemli katkılarından biri, kültürel arşivcilik çalışmalarıdır. Altan Tan’ın ifadelerine göre, Sefqan Orkêş “kendi şartları içerisinde, çünkü onun Suriye Rojava dışına çıkma, gezme imkanları biraz sınırlı, yani kısmen gidiyor ama sınırlı, o da yapabileceğinin en iyisini yapmaya çalışıyor”.¹

Sanatçı, yaşayan Kürt sanatçılarla röportajlar yaparak onların hem şahsi, özel ailevi hayatlarını arşive geçirmekte hem de müziklerini bir söyleşi şeklinde tekrar kayda geçirmektedir. Bu çalışmalar “çok büyük bir emek isteyen ciddi bir çalışma” olarak değerlendirilmekte ve “yıllar sonra çok daha kıymete binecek, kıymeti anlaşılacak” olarak görülmektedir.¹

Sayıd Yusuf ile Yapılan Röportaj

Sefqan Orkêş’in en değerli çalışmalarından biri, ünlü Kürt müzisyeni Sayıd Yusuf ile vefatından birkaç ay önce yaptığı röportaj programıdır. Bu program, Kürt müziği tarihinin önemli bir belgesi niteliğindedir. Sayıd Yusuf’un Şivan Perver ve Muhammed Şeyho dahil birçok ünlü Kürt sanatçının söylediği parçaların büyük bir kısmının yaratıcısı olduğu bilinmektedir.¹

Medya ve Radyo Programcılığı

Awazên Rojava Programı

Sefqan Orkêş, Rudaw Radio‘da yayınlanan “Awazên Rojava” (Rojava’nın Sesleri) adlı müzik programının sunucusudur. Bu program her hafta Rojava’dan farklı bir sanatçıyı konuk etmektedir ve aynı zamanda Rudaw Facebook hesabı üzerinden canlı yayınlanmaktadır.¹³¹⁴¹⁵¹⁶

Program kapsamında konuk ettiği sanatçılar arasında şunlar bulunmaktadır:

Cemal Tîrêj¹⁴
Cafer Tahir¹⁵
Seed Ferso¹⁷
Nesma Ilyase¹⁸
Rewşen Mihemed¹⁹
Hesen Yûsif¹⁵

Program Formatı

“Awazên Rojava” programında Sefqan Orkêş, konuk sanatçılarla söyleşiler yapmakta ve onların müziklerini de canlı olarak seslendirmektedir. Program, Kürt müziğinin tanıtımı ve arşivlenmesi açısından önemli bir işlev görmektedir.¹³¹⁵

Aldığı Ödüller ve Tanınırlık

2023 Yaratıcılık Ödülü

Sefqan Orkêş, 2024 yılında Batı Kürdistan Aydınlar Birliği (HRRK) tarafından 2023 yılı Yaratıcılık Ödülü‘ne layık görülmüştür. Bu ödülü, Kürt müziğinin diğer önemli ismi Mehmud Berazi ile birlikte almıştır.²⁰²¹

Ödül sponsoru Dr. Muhammed Ali Abdi’nin açıklamalarına göre: “Sefqan Orkêş ve Mehmud Berazi Kürt müziği için çok büyük çalışma yaptı. Yıllardır Kürt müziği için bir şeyler yapıyorlar”.²¹²⁰

Tanınırlık ve Etki

Altan Tan gibi köşe yazarları, Sefqan Orkêş’in çalışmalarını “tarihe kaydolan” ve “yıllar içinde ne büyük işler yaptıklarını aklı başında olan herkesin anlayacağı” nitelikte değerlendirmektedir.¹

Sanatsal İşbirlikleri

Diğer Sanatçılarla Düetleri

Sefqan Orkêş, birçok Kürt sanatçısı ile düet çalışmaları yapmıştır:

Dilîn Ehmed ile “Canê delala min”²²
Osman ve Faris bavê Fîraz ile çeşitli eserler²³
Saya Sebax ile “Gelavêj”²⁴²⁵

Ulusal Projeler

2025 yılında yayınlanan “Yekbûn” (Birlik) adlı klipte yer alan sanatçılar arasında Sefqan Orkêş de bulunmaktadır. Bu projede Kürdistan’ın dört parçasından sanatçılar bir araya gelerek Kürtlerin birliğine dair mesaj vermişlerdir.²⁶

Müzik Tarzı ve Etkileri

Geleneksel ve Modern Sentez

Sefqan Orkêş’in müziği, geleneksel Kürt müziği ile modern düzenlemelerin bir sentezini oluşturmaktadır. Sanatçı, hem klasik Kürt müziği formlarını korumakta hem de çağdaş prodüksiyon teknikleri kullanmaktadır.⁶⁷

Folklor Bilgisi

Mehdi Mutlu gibi diğer çağdaş Kürt müzisyenleri ile birlikte, Sefqan Orkêş de “derinlemesine folklor bilgisi” ve “Kürt sosyolojisi her yönüyle bilgisi”ne sahip bir sanatçı olarak tanımlanmaktadır.¹

Sosyal ve Kültürel Etki

Kürt Kültürünün Yaşatılması

Sefqan Orkêş’in çalışmaları, özellikle Rojava bölgesinde Kürt kültürünün yaşatılması ve gelecek nesillere aktarılması açısından büyük önem taşımaktadır. Dr. Muhammed Ali Abdi’nin ifadelerine göre: “10 sene öncesine göre Kürtçe kültürel çalışmalar oldukça arttı. Kürdi bir atmosfer oluştu”.²⁰²¹

Arşiv Değeri

Sanatçının yaptığı röportajlar ve müzik kayıtları, “100 yıl, 200 yıl, 300 yıl sonra geriye dönüp izlenecek, bakılacak, değerlendirilecek” nitelikte arşiv belgeleri olarak görülmektedir.¹

Çalışma Koşulları ve Sınırlamaları

Sefqan Orkêş’in çalışma koşulları, Rojava’nın siyasi durumu nedeniyle kısıtlamalara tabidir. Altan Tan’ın belirttiği gibi, sanatçının “Suriye Rojava dışına çıkma, gezme imkanları biraz sınırlı” olmasına rağmen, “yapabileceğinin en iyisini yapmaya çalışmakta”dır.¹

Teknolojik Platformlardaki Varlığı

Sefqan Orkêş’in müzikleri çeşitli dijital platformlarda erişilebilir durumdadır:

Apple Music²⁷⁶
Spotify²⁸
Deezer⁴
Shazam⁸⁹
YouTube (kişisel kanal)²⁹

Sonuç ve Önemi

Sefqan Orkêş, sadece bir müzik sanatçısı olmakla kalmayıp aynı zamanda Kürt kültürünün arşivci ve koruyucusu rolünü üstlenen önemli bir figürdür. Rojava’da yaşadığı sınırlamalara rağmen, hem kendi müzikal üretimi hem de diğer Kürt sanatçılarla yaptığı röportajlar aracılığıyla Kürt müziği literatürüne değerli katkılar sunmaktadır.¹

Mehdi Mutlu ile birlikte çağdaş Kürt müziğinin öncülerinden sayılan Sefqan Orkêş, “yıllardır Kürt müziği için bir şeyler yapan” ve bu alanda “çok büyük çalışma” sergileyen bir sanatçı olarak kabul edilmektedir. Onun çalışmaları, hem bugünün müzik dünyasına katkı sağlamakta hem de gelecek nesillere Kürt müziğinin zenginliğini aktarmaktadır.²¹²⁰

⁂

21.Yüzyıl, Basın ve Yayın, Kültür, Müzik, Rojava, S, Sosyal Sorumluluk