Tahsin Taha

Tahsin Taha (Kürtçe: تەحسین محەممەد سليم تەھا, tam adı: Tahsin Muhammed Salim Taha), 25 Mayıs 1941 tarihinde Irak’ın Duhok vilayetinin Amediye ilçesinde dünyaya gelmiş, 28 Mayıs 1995 tarihinde Hollanda’da vefat etmiş ünlü Kürt müzisyen, şarkıcı ve sanatçıdır. Kürt müzik geleneğinin en önemli temsilcilerinden biri olan Tahsin Taha, yaşamı boyunca hem sanatsal hem de siyasi kimliğiyle öne çıkmıştır.¹²³⁴⁵

Aile ve Erken Hayat

Tahsin Taha’nın babası Taha Muhammed Salim, annesi ise Simbil Han ailesinden bir kadındır. Yurtsever bir ailede dünyaya gelen sanatçı, sekiz kişilik bir ailenin üyesiydi. Babasının devlet memuru olması nedeniyle çocukluk yıllarında Badinan bölgesinin çeşitli şehir ve kasabalarında yaşamıştır.²⁶⁷⁸⁹

Eğitim Hayatı

Tahsin Taha’nın eğitim hayatı çeşitli şehirlerde geçmiştir:

İlkokuluna Mangêşkê‘de başlamış, dördüncü sınıfa kadar burada okumuştur⁶²
Beşinci sınıfı Duhok‘ta, altıncı sınıfı Zaho‘da tamamlamıştır²
1955 yılında ortaokulunu Duhok‘ta bitirmiştir²
Ortaokul sonrası Ninova (Musul)‘daki Hedba şehrine taşınmış ve müziğe ilgisinin burada başladığı belirtilmektedir²
1958 yılında liseye başlamış ve başarıyla mezun olmuştur²
1960 yılında Bağdat Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi‘ne kayıt yaptırmıştır³²
1964 yılında Bağdat’taki Güzel Sanatlar Enstitüsü’nden mezun olmuştur⁵⁷

Müzik Kariyeri

Erken Dönem (1957-1960)

Tahsin Taha’nın müzik kariyeri oldukça erken yaşta başlamıştır:

1957 yılında henüz 16 yaşında iken “Eşkere Nakim” adlı ilk bestesini çıkarmış ve profesyonel sanat hayatına adım atmıştır¹³
1958 yılında Bağdat Radyosu sınavına girip başarılı olmuş ve ilk şarkısı olan “Eşkere Nakim”ı burada seslendirmiştir⁶²
Bağdat Radyosu’nda çalışmaya başlayarak Kürt müziğine katkıda bulunmuştur⁴¹⁰

Radyo ve Öğretmenlik Dönemi (1960-1970)

1960-1970 yılları arasında Bağdat Radyosu‘nda 120’den fazla şarkısı çalınmıştır³¹
Şarkılarının çoğunda köy hayatı ve göç teması işlenmiştir³
1968 yılında Maxmur (Mahmur) ilçesinde bir liseye müzik öğretmeni olarak atanmıştır²
Aynı yıl tayini Erbil‘e çıkmış ve 1970’lere kadar burada öğretmenlik yapmaya devam etmiştir⁶²
11 Mart 1970’te Kürtlerin kültürel haklarının Bağdat yetkilileri tarafından tanınmasının ardından Bağdat Radyosu’nun Kürt bölümünde görevlendirilmiş ve sanatçı Mihemed Şêxo ile birlikte çalışmıştır⁶²

Siyasi Faaliyetleri ve Peshmerga Dönemi

Kürt Hareketine Katılım

Tahsin Taha sadece bir sanatçı değil, aynı zamanda aktif bir siyasi kişilik olarak da öne çıkmıştır:

Üniversite yıllarında siyasi eylem ve etkinliklere katıldığı gerekçesiyle gözaltına alınmış ve üniversite yönetimi tarafından okuldan uzaklaştırılmıştır³²
1960-1961 yılları arasında Kürt-Arap çatışması nedeniyle dayısı Emer Selim ile birlikte Mustafa Barzani önderliğindeki Eylül Devrimi‘ne katılmıştır³⁶²
1961’de işinden ayrılarak Mustafa Barzani önderliğindeki Kürt hareketine Peshmerga olarak katılmıştır⁷⁴³

Tutuklanma ve Hapishane Deneyimleri

1963 yılında dayısı Emer Selim ile birlikte Baas rejimi tarafından tutuklanmıştır³²
Genel af ilan edilmesiyle serbest bırakılmıştır²
1960’ların ortalarında tekrar tutuklanıp hapse atılmıştır⁴³
Seslendirdiği parçalardan dolayı birçok kez cezaevine girmiştir³
1966 yılında tekrar tutuklanmış ve Bağdat’ın Khaif al-Sada hapishanesinde hapis yatmıştır⁷

En Ünlü Eseri: “Ey Felek”

1975’te Barzani öncülüğündeki hareket başarısızlığa uğrayınca, Tahsin Taha bu hayal kırıklığını “Ey Felek” isimli şarkısında dile getirmiştir. Bu şarkı, Kürt halkının acılarını ve direnişini en güçlü şekilde ifade eden eserlerden biri olarak kabul edilmektedir.¹⁰¹¹⁴³

Tiyatro Kariyeri

Tahsin Taha müziğin yanı sıra tiyatro alanında da aktif olmuştur:

1976-1979 yılları arasında “Şoreş”, “Rûbarê Jiyanê” ve “Deriyên Jiyanê” tiyatrolarında oynadmıştır²³
Bu tiyatro gösterilerinde Selam Mehmud Edû, Subhî Koyî, Tehsîn Sabîr, Cewdet Mehmud, Kurdo Gelalî, Eshed Umer ve Amanc Yunus gibi sanatçılarla aynı sahneyi paylaşmıştır³²

Evlilik ve Aile Yaşamı

1974 yılında evlenen Tahsin Taha, toplamda sekiz erkek çocuk sahibi olmuştur. Evini bir sanat merkezine dönüştürmüş ve sanatsal faaliyetlerine burada devam etmiştir.²³

Albümleri ve Diskografisi

Tahsin Taha toplamda 8 albüm çıkarmıştır. Başlıca albümleri şunlardır:¹⁰⁴

“Tu Xewn Buyi Hemi Gava” (1978)¹²¹³
“Min Tu Nevêy” (1980)¹³¹²
“Bêrîvanê” (1982)¹⁴¹²
“Derdo” (1983)¹²¹⁴
“Darvano” (1984)¹⁵¹⁴
“Dayê Welat Şêrînê” (1985)¹⁴¹²
“Aso” (1999)¹²¹⁴
“Rabe Cotyar” (2002)¹⁶¹²

En Bilinen Şarkıları

Tahsin Taha’nın en tanınmış şarkıları arasında şunlar yer almaktadır:

“Ey Felek” – En ünlü eseri¹¹⁴
“Bêrîvanê” – Kürt müziğinin klasikleri arasında¹⁷⁴
“Rabe Cotyar” – Popüler şarkılarından biri¹⁸⁴
“Aso” – Albüm adını verdiği şarkı¹²
“Seyranî Me” – En çok dinlenen şarkılarından biri (242,392 dinlenme)¹⁹¹²
“Yar De Yar” – Popüler şarkılarından biri (102,609 dinlenme)¹⁹¹²
“Xalxaloke” – Sevilen eserlerinden biri (67,508 dinlenme)¹⁹¹²
“Derdo” – Albüm adını verdiği şarkı (34,466 dinlenme)¹⁹¹²

Müzikal Tarzı ve Etkileri

Tahsin Taha’nın müziğinde şu özellikler öne çıkmaktadır:

Geleneksel Kürt müziği motiflerini modern yorumlarla harmanlama¹⁰
Köy hayatı, göç, aşk ve sosyal konuları işleme²⁰⁷
Politik mesajlar ve direniş teması¹³
Pakitlık ve hunandina motîfên çandî (kültürel motiflerin kullanımı)¹⁰

Sanatçı, Mohammed Arif Jazrawi ve Hassan Jazrawi‘den etkilenmiş ve onların şarkılarını dinleyerek müziğe başlamıştır.⁷

Hastalık ve Vefat

13 Mart 1994 tarihinde sanatçı Fuad Ahmed ile birlikte Newroz kutlamalarına katılmak üzere Hollanda‘ya gitmiştir²
Kutlamalar sonrası Irak’a geri dönmeyerek Hollanda’da kanser tedavisi görmüştür²¹⁴¹⁰
28 Mayıs 1995 tarihinde Hollanda’da 54 yaşında vefat etmiştir²²⁵⁴
Cenazesi Başur’a getirilmiş ve 4 Haziran 1995‘te Duhok’un Amedîye ilçesinde toprağa verilmiştir²³³

Sanatsal Önemi ve Mirası

Kürt Müziğine Katkıları

Tahsin Taha’nın Kürt sanatına büyük hizmetleri olmuştur:

Kürt halkının gönlünde yer edinmeyi başarmış ve her zaman ağırlığını korumuştur³
120’den fazla şarkı kaydetmiştir¹
Müziği sadece sanat değil, aynı zamanda kolektif hafızanın, direnişin ve kimlik mücadelesinin güçlü taşıyıcısı olmuştur¹
Politik duruş ve tutumu ile sanatını birleştirmiştir¹

Çağdaşları ve İş Birlikleri

Tahsin Taha, döneminin önemli sanatçılarıyla birlikte çalışmıştır:

Ayshe Shan, Saeed Gabari, Salim Halabi, Ardawan Zakhoyi gibi ünlü isimlerle sahne almıştır⁷
Mihemed Şêxo ile Bağdat Radyosu’nda birlikte çalışmıştır²

Günümüzdeki Etkisi

Tahsin Taha’nın vefatının üzerinden 30 yıl geçmesine rağmen:¹

Şarkıları hâlâ dinlenmekte ve sevilmektedir
Spotify‘da en çok dinlenen şarkısı “Seyranî Me” 242,392 dinlenmeye ulaşmıştır¹⁹
Kürt müziği severleri arasında klasik olarak kabul edilmektedir
Yeni nesil sanatçılar için ilham kaynağı olmaya devam etmektedir

Görüşleri ve Dünya Görüşü

Tahsin Taha, yaşamı boyunca:

Kürt kimliği ve kültürel haklarının savunucusu olmuştur¹
Sosyal adalet ve özgürlük mücadelesine destek vermiştir³
Sanatını politik araç olarak kullanmıştır¹
Halkın sesi olmaya odaklanmıştır³

Sonuç

Tahsin Taha, 1941-1995 yılları arasında yaşamış, Kürt müzik geleneğinin en önemli temsilcilerinden biridir. Sanatçı kimliğinin yanı sıra politik aktivist ve eğitimci olarak da faaliyet göstermiş, “Ey Felek” başta olmak üzere unutulmaz eserlere imza atmıştır. 8 albüm ve 120’den fazla şarkısıyla Kürt müziğine büyük katkı sağlamış, vefatının üzerinden 30 yıl geçmesine rağmen eserleri günümüzde de dinlenmeye devam etmektedir. Tahsin Taha, sadece bir müzisyen değil, aynı zamanda Kürt halkının hafızası, direnişi ve kimlik mücadelesinin sesini duyuran önemli bir kültürel figür olarak hatırlanmaktadır.

⁂

T, 20.Yüzyıl, 21.Yüzyıl, Aktivizm, Başûr, Bestekar, Duhok, Kültür, Müzik, Sanat